སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ལས་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇུག་ཡུལ་དང་དེའི་གོ་དོན་མཐའ་དཔྱོད།

༄༅། །སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ལས་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇུག་ཡུལ་དང་དེའི་གོ་དོན་མཐའ་དཔྱོད།

　　[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་དུ་མ་དང་ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་བཅས་ལས་བྱུང་བའི་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་འཇུག་ཡུལ་སྐོར་ལ་དཔྱད་གླེང་བགྱིས་ཡོད་པ་དང་། སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་བྱ་རྡང་ཡིག་ཆ་གཙིགས་སུ་བཟུང་ནས་དཔྱད་འབྲས་སུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པ་ནི་གཙོ་ཆེར་རི་གཉན་གྱི་སྒྲ་བླ་ཁྱུང་ཆེན་གསོལ་བའི་ཆོ་གའི་མིང་དུ་འཇུག་པ་དང་། ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་དུ་གཏོ་རིགས་ལ་འཇུག་པ་དང་། བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་ལ་བྱ་ཁྲི་བརྩིགས་ནས་སྲུང་འཛུགས་པའི་ཆོ་གར་འཇུག་པ་བཅས་ཀྱི་ནང་དོན་ལྡན་པའི་ལྟ་བ་བཏོན་ཡོད།

　　[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན། བྱ་རྡང་། འཇུག་ཡུལ། གོ་དོན།

　　[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] K281

　　[ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།] A

　　[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002-9060-2020-02-0100-13

སྔོན་དུ་གླེང་བའི་གཏམ།

　　ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ་བོད་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཡུལ་གྲུ་འགའ་ཞིག་ཏུ་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་འབོར་ཆེན་བསྟུད་མར་རྙེད་ཅིང་། ཡིག་ཆ་དེ་དག་ལས་སྐོར་ཞིག་བོད་རང་གི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གློ་ཉེ་བ་སྐོར་ཞིག་གིས་པར་དུ་བཏབ་སྟེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་བསྟར་ཡོད་པ་དེ་རེད། ཡིག་ཆ་དེ་དག་ནི་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀྱི་འདྲེས་མཚམས་སམ་ཡང་ན་ལྟོས་བཅོས་ཀྱིས་གཡུང་དྲུང་བོན་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་གཞན་དག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པ་ཅུང་གཉོམ་པའི་ཡུལ་མཐའ་འཁོབ་དག་ཏུ་ཉར་ཡོད་པ་ཡིན། དམངས་ཁྲོད་ནས་རྙེད་པའི་ཡིག་ཆ་དེ་དག་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཆབ་ནག་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་འདུག་པ་ཤ་སྟག་སྟེ། ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཐེག་པ་རིམ་དགུ་ལྟར་ན་ཕྱྭ་གཤེན་སྣང་གཤེན་འཕྲུལ་གཤེན་སྲིད་གཤེན་ཏེ་རྒྱུ་བོན་བཞིའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་དང་། སྒོ་བཞི་མཛོད་ལྔ་ལྟར་ན་ཆབ་ནག་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་སྒོ་དང་། ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་ལྟར་ན་ཕྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ཡོད་པ་ཡིན། བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་སྣ་ཚོགས་སུ་སྲིད་པའི་བོན་ནི་གཡུང་དྲུང་བོན་མ་དར་བའི་སྔོན་གྱི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཆོས་ལུགས་ཏེ། སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཞང་ཞུང་ནས་བོད་ལ་མ་ཕེབས་པའི་གོང་དུ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་ཡར་རྒན་གྱི་ལྷ་མཆོད་པ་དང་། བར་ཁྱིམ་གྱི་ཐབས་འདོན་པ། མར་འདྲེ་སྲིན་གྱི་མགོ་གནོན་པ་བཅས་ཀྱི་བོན་ཡོད་པར་བསྟན་པའི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་ལ་ངོས་འཛིན་པ་ཡིན། འདིའི་ནང་དོན་གྱི་ཐད་ལ་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ནས་ཐོན་པའི་བོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཤོག་དྲིལ་དག་གིས་ཀྱང་ར་སྤྲོད་གསལ་བོ་གནང་འདུག་པས་ཞིབ་ཏུ་གླེང་རྒྱུ་མིན།

　　ད་ལྟའི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་དག་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཚེ། སྤྱིའི་ཆ་ནས་མདོ་སྨད་ལྷོ་རྒྱུད་དང་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་ཆ་སྟེ་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཀན་ལྷོ་ཁུལ་དང་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་རྔ་བ་ཁུལ་གཉིས་ནས་རྙེད་པའི་ཡིག་ཆ་ནི་གྲངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཆེས་མང་བར་འདུག་ལ། མདོ་སྨད་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་ནས་བསྡུ་རུབ་གནང་བའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་གཡུང་དྲུང་བོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་ལས་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་གཅིག་ཀྱང་མི་འདུག གནས་ཚུལ་འདི་ལྟ་བུའི་འོག་ཏུ་བོན་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་མཁས་པ་ལ་ལས་མདོ་སྨད་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ནི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ནང་དུ་འཐིམས་འདུག་ཅིང་། ང་ཚོས་ད་ལྟའི་མདོ་སྨད་བྱང་རྒྱུད་ཕྱོགས་སུ་ཁྱབ་བརྡལ་ཆེ་བའི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆ་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་ཡུལ་དེ་གའི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་སྐོར་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱ་ཐབས་བྲལ་ཞེས་སྨྲ་བཞིན་ཡོད། སྐབས་ཤིག་གི་རིང་ལ་ཁོ་བོའི་སེམས་སུའང་དེ་ནི་གཏམ་ཤིན་ཏུ་ཡག་དག་པའམ་གཟུ་བོར་གནས་པ་ཞིག་ཏུ་ངོས་བཟུང་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི་མཚོ་སྔོན་ས་ཆར་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་དགོན་སྡེའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཤན་ཞུགས་ཅུང་ཆེ་བས་གནས་འདི་རུ་ཆབ་ནག་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་པོའི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་འཚོལ་རྒྱུ་ནི་དངོས་གནས་རྒྱ་མཚོའི་ནང་དུ་ཁབ་འཚོལ་བའི་དཔེ་བཞིན་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བར་མཐོང་། འོན་ཀྱང་སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་༢༠༡༩ལོའི་དབྱར་གནང་གི་སྐབས་སུ་ཁོ་བོ་ཕ་ཡུལ་ཁྲི་ཀ་ས་ཆར་རིག་གཞུང་རྟོག་ཞིབ་ཏུ་བསྐྱོད་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ། ཁྲི་ཀ་རྫོང་མཁར་དང་སྤྱི་ལེ་བཅུ་བཞི་ཙམ་གྱིས་ཆོད་པའི་ཨ་མྱེས་སྲིན་པོའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་འདབས་རོལ་དུ་སེར་རྒྱའི་ཡུལ་ཚོའི་བོན་ཁྱིམ་ཞིག་ནས་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་རྩ་ཆེན་ཁྱོན་བསྡོམས་བདུན་ཅུ་ལྷག་རྙེད་སོན་བྱུང་། དཔྱད་རྩོམ་འདིར་གླེང་བར་བྱ་བ་ནི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་དེ་དག་ལས་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་ཁྲོད་བྱུང་བའི་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་དེའི་གོ་དོན་སྐོར་ཡིན་ནོ། །

དང་པོ། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡིག་ཆའི་ཁྲོད་དུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཐོན་ཚུལ་དང་དེའི་འབྱུང་ཁུངས་སྐོར་བཤད་པ།

གཅིག གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡིག་ཆའི་ནང་དུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཚུལ།

　　མདོ་ཁམས་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཆོ་གའི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་དག་པར་ལ་མ་བཏབ་པའི་ཡར་སྔོན་དུ། བོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་བཞིན་པའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱང་འདིའི་སྐོར་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཉུང་ཞིང་བྱ་རྡང་ཞེས་པ་ནི་ཅི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཕྱོགས་ལ་ཕལ་ཆེར་འདྲིས་ཆ་ཅི་ཡང་མེད་པའི་ཚུལ་དུ་བདོག། འོན་ཀྱང་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་རྗེས་སུ་དར་བའི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡིག་ཆའི་ནང་དུ་བྱ་རྡང་གི་ཐ་སྙད་རེ་འགའ་ཐོན་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་བར་སྤྲུལ་སྐུ་བློ་ལྡན་སྙིང་བོས་གཏེར་ལས་བཞེས་པར་གྲགས་པའི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་མཛད་མདོ་རྒྱས་པ་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད།》་ཀྱི་པོད་གཉིས་པ་སྣང་གཤེན་ཐེག་པའི་བོན་སྒོའི་ནང་དུ་འདི་ལྟར་བཀོད་འདུག་སྟེ།“ཐུགས་ཁར་བུ་དགུ་ཡབ་དང་བཅུ། དགུང་སྨན་མཆེད་བདུན་ཡུམ་དང་བརྒྱད། དགུ་ཁྲི་དགུ་འབུམ་དམག་དང་བཅས། འཕེལ་ཆེན་ཡག་ག་བརྗོད་ན་དགོས། ཤས་ཆེན་དམག་ལ་ཆས་ན་དགོས། རྒྱུག་ཆེན་བྱ་ལྡང་བཀྱགས་ན་དགོས། ལྷ་དམག་དགྲ་ལ་བཤིག་ན་དགོས།”1ཞེས་པ་ལྟ་བུ། འདིར་བྱ་རྡང་ལ་བྱ་ལྡང་ཞེས་བྲིས་འདུག ཡང་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད།》་ཀྱི་པོད་གཉིས་པའི་ནང་དུ་“སྒྲ་བླ་ཝེར་མའི་དཔའ་ཁྲོམ་བཀྱག མགོན་པོ་བྱ་རྟང་སྲུང་མ་བསྟེན། ཅང་སེང་ཤུགས་མགོན་གཉེན་པོ་བརྔན།”2ཞེས་བཀོད་འདུག་པ་དང་། སྐབས་འདིར་བྱ་རྡང་ལ་བྱ་རྟང་ཞེས་བྲིས་འདུག ཡང་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད།》་ཀྱི་པོད་གཉིས་པ་རུ་“དེ་ཡང་སྲིད་པའི་དཔེ་སྲོལ་ལ། སྲིད་པ་རེ་ལ་ཤུགས་མགོན་རེ། དེ་ལ་སྨྲང་དང་ཆོ་རབས་རེ། དེ་ལྟར་སྒྲ་བླ་ཝེར་མའི་དམག ཅང་སེང་གཉེན་དང་ཤུགས་མགོན་རྫི། མགོན་པོ་བྱ་རྡང་སྲུངས་མ་སྟེ། བསྟེན་ནི་དཀར་གསུམ་ཕུད་ཀྱིས་བསྟེན། གསོལ་ནི་དམར་གསུམ་དོན་གྱིས་གསོལ། མཆོད་ནི་བདུད་རྩི་སྨན་གྱིས་མཆོད། དགྲ་སྡང་འདུལ་བའི་གཉན་པོར་མཆོད།”3ཅེས་གསལ་བ་དང་། ཡང་དེའི་འཕྲོར་“བསྟན་པ་སྲུངས་པའི་སྲུང་མར་མཆོད། མདའ་མདུང་རལ་གྲི་རྟེན་དུ་འཛུགས། གསེར་གཡུ་རིན་ཆེན་རྟེན་དུ་འཛུགས། སྒྲ་བླ་དཔའ་ཡི་མངའ་ཡང་གསོལ། བྱ་བོན་བཅུ་གསུམ་འཕྲིན་ཡང་བསྐྱོལ། སྲིད་པའི་བོན་པོས་སྨྲང་ཡང་བཀྲོལ། རྒྱུག་ཆེན་མགོན་པོས་བྱ་རྡང་བཀྱག རིན་ཆེན་སྣ་ལྔའི་གསས་མཁར་བརྩེགས།”4ཞེས་བྲིས་འདུག གོང་དུ་དྲངས་པའི་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད།》ཀྱི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་ནང་དོན་ཉིང་བསྡུས་སུ་བསྟན་པའི་ཁྲོད་དུ་བྱ་རྡང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱང་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་ལས་ང་ཚོས་བྱ་རྡང་ནི་གཙོ་ཆེར་སྲུང་མར་བསྟེན་པ་དང་། དཀར་གསུམ་དམར་གསུམ་དང་བདུད་རྩི་སྨན་གྱིས་མཆོད་དེ་དགྲ་སྡང་འདུལ་བའི་གཉན་པོར་མཆོད་པའི་སྐོར་དང་། སྲིད་པའི་བོན་པོས་སྨྲང་བཀྲོལ་ནས་རྒྱུག་ཆེན་བྱ་རྡང་བཀྱགས་ཏེ་རིན་ཆེན་སྣ་ལྔའི་གསར་མཁར་བརྩིགས་པའི་གནས་ཚུལ་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡིན། དུས་རབས་བཅུ་བཞི་བའི་ནང་གི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་《སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁ་བྱང་རྣམ་ཐར་ཆེན་པོ་བཞུགས་སོ།》ཞེས་པ་རུ་“དེའི་ནང་ནས་བོན་གྱི་རྩིས་བྱང་བསྟན་པ་ནི། ཕྱི་རྒྱུད་མཆོད་པའི་བོན་འགའ་རེ་དང་། བྱ་རྡང་ཐུགས་དཀར་ཡར་བོན་མང་པོ་དང་། ལྷོ་རིན་པོ་ཆེའི་གླིང་གྲགས་དང་། ཀུན་སྣང་ལྷའི་ངོ་སྟོན་གྱི་བོན་དང་། རྨ་མི་གྲོང་བདུན་གྱི་བཤད་ཐབས་དང་། སྤྱི་རྒྱུད་ཕྲན་ལྔ་བཅུ་ཡོད་དེ། དེ་རྣམས་ལ་ཁོ་བོས་ཁ་བྱང་བཏབ་ནས་ཡོད།” 5ཅེས་བཀོད་འདུག་ལ། ཚུལ་འདིར་གཞིགས་ན་བོན་གྱི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་ཡིག་ཆ་ནི་གཏེར་དུ་སྦས་པ་བཏོན་པའི་སྐབས་ཀྱང་ཡོད་འདུག་པ་ཤེས་ཐུབ། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་སྟོད་དུ་བཞུགས་པའི་མཁས་དབང་དཔལ་ཚུལ་གྱིས་མཛད་པའི་《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་ཕྱོགས་བསྡུས།》སུ་“འཕེལ་ཆེན་ཡག་ག་བརྗོད་ན་དགོས། ཤར་ཆེན་དམག་ལ་ཆས་ན་དགོས། རྒྱུག་ཆེན་བྱང་རྡང་བཀྱགས་ན་དགོས། ལྷ་དམག་དགྲ་ལ་གཤིབ་ན་དགོས།”6ཞེས་བཀོད་པ་སོགས་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་སྟོན་པའི་མཛད་མདོ་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་སོགས་སུ་བོན་གྱི་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྐོར་བརྗོད་སྐབས་བྱ་རྡང་གི་ཐ་སྙད་ནི་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་འདུག་ལ། བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་མིང་གི་འབྲི་སྲོལ་ལའང་བྱ་ལྡང་དང་བྱ་རྟང་། བྱང་རྡང་སོགས་འགྱུར་བ་སྣ་མང་བྱུང་འདུག གོང་གསལ་གྱི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ལས་བྱ་རྡང་གི་སྐོར་བཀོད་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ལ་བལྟས་ན། བྱ་རྡང་ཞེས་པ་ནི་གཙོ་ཆེར་རྒྱུག་ཆེན་བྱ་རྡང་འགྱོགས་པའམ་མགོན་པོ་བྱ་རྡང་སྲུང་མ་བསྟེན་པ། ཐུགས་དཀར་གཉེན་པོ་དང་སྒྲ་བླ་གསོལ་བ་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་མཐོང་ཐུབ་ལ། འདི་ཡང་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལག་ལེན་དུ་འདེབས་པའི་ཆོ་ག་ཤིན་ཏུ་རྙིང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ།

གཉིས། བན་བོན་མཁས་པས་བསྡུས་པའི་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་དུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཚུལ།

　　ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག་ལ་བོན་གྱི་མཁས་པ་སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་དང་རྙིང་མའི་མཁས་པ་འཇུ་མི་ཕམ་གཉིས་ཀྱིས་སྔ་ཕྱིར་བསྡུས་པ་དང་། གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་བརྟེན་དུ་བསྡུས་ཡོད་པ་ལ་སོགས་ཅི་རིགས་ཤིག་ཡོད་པ་ལས། འདིར་བན་བོན་མཁས་པས་བསྡུས་པའི་ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག་ལས་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་སྐོར་ཇི་ལྟར་ཐོན་ཡོད་པའི་སྐོར་ཞིབ་ཏུ་གླེང་རྒྱུ་ཡིན།

　　དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ནང་དུ་བཞུགས་པའི་བོན་གྱི་མོ་རྩིས་མཁས་པ་སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ》རུ་བསྡུས་པའི《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་མོ་མཚོ་སྲིད་པའི་སྒྲོན་མེ》ཞེས་པ་རུ་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་ཡིག་ཏུ་བྱ་རྡང་གི་སྐོར་ཐོན་ཡོད་པ་དཔེར་མཚོན་ཙམ་བཀོད་ན། ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ལས་ད་རོག་གི་སྡེའི་སྐབས་སུ་“ཤར་ཆེན་དམག་ལ་སྟོད་དུ་བཟང་། ། ཇུས་ཆེན་སྲིད་པ་བར་དུ་བཟང་། ། ཡུལ་ཆེན་གཞི་འཛིན་སྨད་དུ་བཟང་། ། ལྷ་གསོལ་བསང་བདུག་བྱེད་ན་བཟང་། ། བྱ་ཁྲི་བྱ་རྡང་འགྱོགས་ན་བཟང་།།”7ཞེས་ཐོན་པ་དང་། ཡང་གླེང་རིགས་མདུད་ཆད་གཏོ་དཔྱད་བརྗོད་སྐབས་“ཕྱག་རྩེ་ལད་པའི་དཔྱད་བཅོས་ཀྱི་སྐོར་དུ་དགུ་ལད་པ་ལ་བྱད་ཁ་སྡུག། གཏོ་ནི་སེལ་དང་དབྱེ་བསལ་དང་། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ལ་བཙས་བརྩིགས། ཡོན་དུ་གཡག་དང་རྣོ་མཚོན་བཏང་།” 8ཞེས་བཀོད་འདུག་ལ། ཡང་ཏིང་ཏིང་ལན་བཤད་ཀྱི་སྐབས་སུ་“ཏིང་ཏིང་ལན་ད་ཀྱེ་པ་དང་། །ད་རོག་མུ་དཔལ་དྭངས་མ་གང་། །མི་ཡི་ཁ་འཛིན་ལྷས་བྱས་བཟང་། ། དེ་སོགས་གང་གི་བཟང་པོ་གང་། ། བབས་པའི་དུས་ན་ཡར་གཏོ་བྱ། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཡགས་ཁ་བརྗོད། ། བྱ་དཀར་ལུག་དཀར་གཡག་དཀར་བཙན། །”9ཞེས་ཐོན་འདུག ཡང་ཇུ་ཐིག་ཀྱེ་པ་དྭངས་སྙིགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་“ཀྱེ་པ་ངན་སྙིགས་འདི་རྣམས་ནི། ། ས་མལ་ལོ་མལ་ཡིན་ཐོག་དང་། ། གང་གི་ལན་དུ་བབ་གྱུར་ན། ། ཅི་ལ་ངན་ཏེ་ཁྱད་པར་དུ། ། མི་ཆེན་ཡོན་ཏན་ཅན་དང་ནི། ། བླ་མ་སློབ་དཔོན་ཞང་བློན་སོགས། ། དྲ་མ་དམག་ཆེན་ཇུས་ཕྱྭ་ལ། ། ངན་ཞིང་ལྷག་པར་སྟོད་ན་ངན། ། མི་ལ་ཇུས་ཤོར་རྩེ་འཛིན་ཤི ། དེ་ལ་གཏོ་ལ་བྱ་རྡང་བཀྱགས། ། ཐུགས་ཀར་ཁྲི་ཚར་ཚེ་ཐར་བཏང་། ། ”10 ཞེས་ཐོན་པ་དང་། ཡང་ཇུ་ཐིག་ལས་རྩེ་རའི་སྐབས་སུ་“ན་ནིང་ཤུག་པ་ལོ་འདབ་རྒྱས། ། དོ་གཅིག་གཉན་ཤིང་ག་བ་བརྟན། ། སང་ཕོད་ཤིང་སྡོང་ཐོག་གིས་བསྒྱེལ། ། གཞེ་ཕོད་རྩ་བ་གཏིང་ནས་སྐེམས། ། གཙོ་བོ་བློ་འཛིན་གཅིག་ལ་ངན། ། བྱ་རོག་ཤ་རུའི་གྲི་བསྒྱུར་བྱ། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཡུལ་ལྷ་གསོ། །”11ཞེས་ཐོན་པ་དང་། ཡང་ཇུ་ཐིག་ལས་ཝ་ཙོ་ཡི་སྐབས་སུ་“དེ་རྣམས་གཏོ་ལ་ཐུགས་དཀར་བརྔན། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་གསས་མཁར་བརྩིགས། ། ལྷ་མདུང་གཟུག་ལ་བསྐང་གསོལ་བྱ། ། བསྐལ་བཟང་བྲི་འདོན་རྟ་དང་གཡག། ལུག་སོགས་ཡོན་དུ་བཏང་བར་བྱ། །”12ཞེས་ཐོན་པ་དང་། ཡང་ཇུ་ཐིག་ལས་གནད་ཀྱི་མན་ངག་གི་སྐབས་སུ་“གཏོ་ལ་ལྷ་གསོལ་འདྲེ་བཀར་བྱ། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཤུགས་མགོན་བརྔན། ། བདུད་བཟློག་བཙན་བཅོས་མང་པོ་བྱ། ། ”13 ཞེས་སོགས་ཐོན་པ་དང་། ཡང་སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་ཚང་གི《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ལུང་མོ་བདར་རྣོ་ལྷ་རང་འཁོར་བཞུགས་སོ།》བྱ་བ་རུ་“ནམ་མཁའ་ལྷ་ཡི་ཝེར་མ་བདར། ། བར་སྣང་གཉན་གྱི་ཝེར་མ་བདར། ། ས་གཞི་ཀླུ་ཡི་ཝེར་མ་བདར། །དཔལ་ཆེན་ཝེར་མ་ཉི་ཉ་བདར། ། མགོན་པོ་བྱ་རྡང་སྲུང་མ་བདར། ། དྲང་མཁན་གཟུ་བཞི་དཔང་བརྒྱད་བདར། ། སྒྲ་བླ་དྲ་མ་མཆེད་དགུ་བདར། ། ཅང་སེང་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ་བདར། ། རྣོ་མཐོང་བྱ་ར་མ་བྱེད་ཅིག།”14ཅེས་པ་སོགས་ཐོན་འདུག ཇུ་ཐིག་གི་མོ་ཡིག་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་བསྐལ་སྲིད་ཆགས་གནས་འཇིག་སྟོང་དང་། ཚེ་རབས་སྔ་ཕྱི་ད་ལྟ་དང་། འབྱུང་བ་དུས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་དང་། སྐྱོན་ཡོན་ལེགས་ཉེས་ཚེ་ཚད་དང་། སྲིད་པ་རྩ་དཀར་འཕེལ་འགྲིབ་དང་། ན་ཤི་དུར་གསུམ་གྱི་དཔྱད་ལུགས་དང་། དགྲ་ཞི་དུར་གསུམ་དཔྱད་རྣམས་ཐིག་པའི་མོ་ཡི་རྣམ་གཞག་ཅིག་ཡིན་པ་དང་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའང་འདིའི་ནང་དུ་ཐོན་ཡོད་པར་བལྟས་ན། སྔོན་གྱི་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་སྐོར་ནི་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཅིག་ཡིན་པར་སྣང་བ་དང་། དེ་ཡང་གཙོ་ཆེར་བྱ་རྡང་བཀྱགས་ཏེ་ཡུལ་ལྷ་གསོ་བ་སྟེ་བྱ་ཁྲི་བཅོས་ནས་རི་གཉན་གསོལ་བ་དང་། ལ་བཙས་བརྩིགས་པ། ཡགས་ཁ་བརྗོད་པ། གཏོ་འཕེན་པ་དང་སེལ་བྱེད་པ། གསས་མཁར་བརྩིགས་པ་དང་ལྷ་མདུང་གཟུག་པ། ལྷ་གསོལ་ཞིང་འདྲེ་བཀར་བ་དང་། སྒྲ་བླ་དང་ཤུགས་མགོན་བརྔན་ཞིང་བདུད་བཟློག་བཙན་བཅོས་བྱེད་པ། དགྲ་བྲུབ་བྱེད་པ་དང་སྲུང་མ་བརྡར་བ་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་སྒྲུབ་པའི་ཆོ་ག་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ་ལ། བྱ་རྡང་དང་འབྲེལ་བའི་ཆོ་ག་ནི་གཙོ་བོ་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་སྐྱེ་བོ་དག་གི་འཚོ་བའི་ནང་དུ་སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ།བོན་གྱི་མོ་རྩིས་མཁས་པ་སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་མཛད་པའི་མོ་ཡིག་འདི་དག་ནི་དམངས་ཁྲོད་དུ་འཁྱར་བའི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔེ་ཆ་བཅུ་ཙམ་གྱི་སྙིང་པོ་བསྡུས་ནས་བཀོད་པ་ཡིན་པ་དང་།མོ་རྩིས་གཏོ་དཔྱད་བཞི་ནི་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་འཚོ་བ་དང་ཁ་ཐག་ཤིན་ཏུ་ཉེ་བས།སྐབས་དེའི་དུས་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་སྐྱ་བོའི་འཚོ་ཚིས་ལ་འབྲེལ་ཆེ་བའི་སྲིད་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཆོ་ག་རྒྱས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ་ལ། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་ནི་དེ་དག་ལས་རི་གཉན་དང་སྒྲ་བླ་གསོལ་བའི་སྐོར་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བའི་ཆོ་གའི་གཞུང་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

　　དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ནང་གི་རྙིང་མའི་མཁས་པ་འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོའི་གསུང་འབུམ་དུ་བསྡུས་པའི་《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དང་《རྣོ་མཐོང་མོ་ལྷའི་རྒྱལ་བོ་བཞུགས།》ཞེས་པ་གཉིས་སུའང་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱང་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཐོན་འདུག་སྟེ། འདིར་《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》ལས་དཔེར་མཚོན་ཙམ་དྲངས་ན་“ཡང་འཁོར་ལྷ་ལམ་དཀར་པོ་ཡིན། རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་ཁང་བཟང་ཡིན། སུམ་ཅུ་གྲུབ་པའི་ལྷ་གནས་ཡིན། མགོན་པོའི་བྱ་ལྡང་རྩེ་མོ་ཡིན། མ་སངས་གཉན་གྱི་སྐུ་མཁར་ཡིན། ཕྱི་ཕུག་ངོ་སོ་ལྟ་ས་ཡིན། ནམ་ཕུག་རྒྱལ་ཁ་རྩོད་ས་ཡིན།”15ཞེས་ཐོན་པ་དང་། ཡང་དེ་ལས“བག་སྣ་གྱོས་ལ་ཕོག་པ་ཡིན། གཏོ་ལ་སེལ་བྱ་བྱ་ལྡང་བཀྱག”16 ཅེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“གཉན་ཤིང་གཅིག་ལ་ཡུ་ལུའི་མགོ། བཅུ་གསུམ་བཀལ་ལ་མནན་པ་བྱ། ལར་ལ་དགྲ་བླ་དགུ་སེལ་བྱ། ལ་བཙེ་གཅིག་ལ་བྱ་ལྡང་བཀྱག།”17ཅེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“དེ་ཚུགས་བབ་ན་དགྲ་གྱོད་མུ་གེ་དང་། ཡུལ་འཆོར་མི་དགེ་སྣ་ཚོགས་འོང་།རིམ་གྲོར་ཚོགས་བསགས་སྤོང་དག་བྱ།འགྱེད་གཏོང་འབུམ་དང་བསྐལ་བཟང་འདོན།ཐུགས་དཀར་གསོལ་ཞིང་བྱ་ལྡང་བཀྱག གསས་མཁར་བསྟོད་ལ་མར་མེ་འབུལ། སྲོག་བླུ་ཇི་མང་སྦྱིན་སྲེག་བྱ།”18ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“ད་ལོ་མ་ཡིན་སང་ཕོད་ངན། བཀའ་འགྱུར་སྒྲོག་ཅིང་སེལ་ཕྱེ་ལ། གདུགས་དཀར་བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པ་འདོན། ཚེ་ཐར་གཏོང་ཞིང་བྱ་ལྡང་བཀྱག”19ཅེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“ལྷ་གསོལ་གཡང་འགུགས་བྱེད་ན་བཟང་། བྱ་ཁྲི་བྱ་གདང་འཛུགས་ན་བཟང་། རང་ས་རྣམས་སུ་གར་བབ་ཀྱང་། དགྲ་གཞི་སྐོར་གསུམ་ཀུན་ལ་བཟང་།”20ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“མར་ལ་དམུ་མེད་དུག་ཕྱུང་བྱ། བར་དུ་ཀླུ་བཅོས་ཀླུ་འབུམ་བྱ། ཡར་ལ་ལྷ་གསོལ་བྱ་སྡང་བཀྱག ཡོན་དུ་ནང་ནོར་གོ་ཁྲབ་སྦྱིན།”21ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“སེལ་དང་བྱ་ལྡང་འདེགས་པ་དང་། ཡུལ་གཞི་ཕོ་སྐྱས་བྱེད་པ་དང་། སྲི་མནན་དགྲ་འདུལ་གཉེན་སྐྱོང་སོགས། ལས་ཀ་ཅི་ལ་བཏབ་ཀྱང་བཟང་།”22ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“རྟ་དྲེལ་བོང་བུས་ས་སྒོ་བཅད། སྟོད་འགྲིགས་རིན་ཆེན་གདན་དུ་བཏིང་། དུར་གཅིག་མི་འདེབས་ཁ་མེད་ཡིན། བྱ་ལྡང་ལུག་ལོས་ཁ་སྲོད་བྱ།”23ཞེས་སོགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་འདུག་ལ། ཕལ་ཆེ་བ་མོ་ཡིག་སོ་སོའི་ནང་དུ་མདོ་དོན་ཇི་ལྟར་ཐག་གཅོད་པའི་སྐོར་དང་འབྲེལ་ཏེ་གླེང་འདུག་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་འདིར་བྱ་རྡང་ལ་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་དུ་བྱ་ལྡང་ཞེས་བྲིས་འདུག་གོ།

གསུམ། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་དུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཚུལ།

　　ད་རེབ་ཁོ་བོས་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་དུ་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་སྐོར་གྱི་མོ་གཞུང་《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》དང་《དཔྱད་དོན་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ལེགས་པར་བཞུགས་སྷོ།》《སྤྲོས་ལྷ་དགེ་བའི་ཡིག་ཆུང་ཁ་གསལ་དོན་གྲུབ་བཞུགས་སྷོ།》དང་《ནད་མོ་རིགས་པའི་མདོ་བདུན་བཞུགས་སྷོ།》《སྙན་བརྒྱུད་འབྱུང་པའི་ཁོག་བརྡུངས་ཀྱི་དབུ་བཞུགས་སྷོ།》 བཅས་ལེའུ་ལྔའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག་ཏུའང་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙེད་ནི་མང་ཙམ་ཐོན་འདུག་པ་ལས། འདིར་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》ལས་བྱ་རྡང་གི་སྐོར་ཐོན་པ་དཔེར་མཚོན་ཙམ་བཀོད་ན་འདི་ལྟ་སྟེ།“བཅུ་གཅིག་སྟེང་དུ་བབ་པ་ན།ན་ཤ་མཁར་བ་ཐོད་མཁར་དེ།སྒྲ་བླའི་བྱ་རྡང་མཛེས་པ་ཡིན།”24ཞེས་དང་། “ཚོགས་བསགས་སྤོང་ཐག་སྣ་ཚོགས་བྱེད། འབུམ་དང་བསྐལ་བཟང་གསུང་སྒྲོགས་དང་། ཐུགས་ཀར་དང་ནི་བྱ་ལྡང་བཀྱག གསས་མཁར་བསྟོད་ཅིང་ཚེ་ཐར་བཏང་། མར་མེ་རྒྱུན་བཙུག་སྲོག་བླུ་དང་། དེ་བཙུག་བྱས་ན་མོ་གཞི་དང་། ཇུ་ཐིག་རྗེས་ལ་བཏབ་བར་བྱ།”25ཞེས་དང་། “བཅུ་གཅིག་ཡུལ་ས་སྐྱང་ཟེར་བ་དེར། མི་ཆེད་པོ་༣གྲོས་རྡ་ཞིག སྡེ་སྲིད་མངའ་ཐང་ཤོར་བ་ཡིན། བོན་སྐྱོང་ཕོ་ལྷ་གཏོར་མའི་མཆོད། ཐུགས་ཀར་བྱ་ཁྲི་བྱ་རྡང་གདག”26 ཅེས་དང་། “འདི་བཞི་བབ་ལན་ལོག་པ་ན། ཡར་ལ་ཐུགས་ཀར་བྱ་རྡིང་བཀྱག ཐུང་མ་འདྲའ་ཀར་འཛུགས་པ་དང་། མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་མང་དུ་སྒྲོག། གསས་མཁར་ལབ་ཙེ་རིམ་བཞིན་བརྩིགས། ཡོན་ལ་རྟ་གཡག་ལུག་གསུམ་བཏག”27 ཅེས་དང་། “གཏོ་ལ་མེ་འགལ་ཆུ་རུབ་དང་། དར་སྲི་དང་ནི་དུར་སྲི་གནོད། མ་མོའི་མདོས་དང་གཤེད་མདོས་བྱ། བྱ་རྡིང་བཀྱག་ལ་མཚུན་ལྷ་གསོལ། དུས་མཆོད་བྱ།”28ཞེས་དང་། “དམག་ཆེན་དགེ་རྩ་ཆེ་སྡེ་དང་། ལྷ་ཁང་མཆོད་རྟེན་བཞེངས་པ་དང་། ཇག་མགྲོན་དགོན་གནས་འདེབས་པ་དང་། བྱ་ལྡང་མར་སེལ། དགྲ་འདུལ་གཉེན་སྐྱོང་ཡུལ་འཕོ་སྐྱེད།”29ཅེས་ཐོན་ཡོད་པ་དང་། མོ་གཞུང་འདི་རུ་བྱ་རྡང་གི་འབྲི་ཚུལ་ལའང་བྱ་རྡིང་དང་བྱ་ལྡང་། བྱ་རྡང་བཅས་འབྲི་ལུགས་གསུམ་ཙམ་བྱུང་འདུག་ཅིང་། སྤྱིའི་ཆ་ནས་བརྟག་ཚེ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ནི་སྒྲ་བླའི་བྱ་རྡང་འགྱོགས་པ་དང་། སྒྲ་བླ་ཝེར་མ་ཐུགས་ཀར་དང་བྱ་ལྡང་བཀྱག་སྟེ་གསས་མཁར་བསྟོད་པ་དང་ལབ་ཙེ་བརྩིགས་པ། བྱ་རྡང་བཀྱག་སྟེ་མཚུན་ལྷ་གསོལ་བ་དང་དགྲ་འདུལ་གཉན་སྐྱོང་ཡུལ་འཕོ་སྐྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ།

གཉིས་པ། སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་བྱ་རྡང་ཡིག་ཆ་ལས་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཚུལ།

　　སྤྱིར་ད་ལྟ་མདོ་སྨད་ལྷོ་རྒྱུད་དང་ཤར་རྒྱུད།བྱང་རྒྱུད་བཅས་ནས་རྙེད་སོན་བྱུང་བའི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་ལ་དོན་དམ་གྲངས་འབོར་ཅི་ཙམ་ཡོད་པ་ཆ་མ་འཚལ་ནའང་།ཡིག་ཆ་འདི་དག་ཕལ་ཆེ་བ་ནི་དབུ་མེད་ལག་བྲིས་ཀྱི་རྣམ་པར་བཞུགས་ལ་ཆོ་གའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱང་རྒྱས་བསྡུས་རིང་ཐུང་ཅི་རིགས་སུ་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད།ཐུང་གྲས་སྣ་རིང་ཤོག་གྲངས་གསུམ་བཞི་ཙམ་དང་རིང་གྲས་སྣ་རིང་ཤོག་གྲངས་བཅུ་ཁར་ལོངས་པའང་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་རུ་བྱ་རྡང་གི་ཐ་སྙད་ནི་གཙོ་ཆེར་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་ནས་ཐོན་པ་ཡིན་ཏེ།བྱ་རྡང་གི་ཡིག་ཆ་《དང་པོ་ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་བོའི་རྨི་ལམ་གཤེན་གྱི་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས།》30་ལས“ལྷ་དང་མི་ཡི་སྐུ་རྟེན་ལ། སྨོན་པའི་བྱ་རྡང་གཉན་པོ་འདི། རི་རབ་ཚུལ་དུ་བཞེངས་པ་ལ། རྒྱུ་རྫས་ཁྱེད་ཀྱི་སྒྲུབ་པ་ལ། བདག་གིས་སྨོན་ལམ་བཏབ་པ་ལ། སྟེང་གི་ལྷ་ཡུལ་ཡང་རྩེ་ན། ལྷ་ཡི་བཟོ་བ་གདན་དྲངས་བསྭོ། བཟོ་རྒྱལ་གར་མའི་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ། བྱ་རྡང་རི་རབ་མྱུར་དུ་བཞེངས། འཕྲིན་དང་ལོ་ཙ་ཟི་མའི་འཕྲོད། བཟོ་བོ་གདན་འདྲེན་དེ་ལྟར་སོང་།”ཞེས་དང་། ཡང་《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》་ལས“བསྭོ་དེ་རིང་སྲིད་པའི་གནམ་གོང་ལ། ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔ་བཞེངས་པ་ལ། བཟོ་རྒྱལ་ཀརྨ་ལོ་ཤ་སྤྱན་དྲངས་ནས། བཟོ་རྒྱལ་ཀརྨ་ལི་ཤ་དེ། རྒྱ་སྟར་ཁ་ཆེ་ལག་ན་བཟུང་། སྟ་ཆུང་དེ་ནས་སྐག་ཏུ་བཅུག། གསེར་གྱི་སོག་ལེ་གཡས་སུ་བཟུང་། མཚལ་གི་ཐིག་ཤིང་གཡོན་ནས་བཟུང་། ནགས་ཚལ་ཤིང་ལ་འདེམ་ང་བྱས། ལུངས་དང་མཐུན་པའི་ཤིང་རྣམས་ལ། བྱ་རྡང་རིངས་ཐུང་མི་འཆོར་བའི། གསེར་གྱི་སོག་ལེ་ཁྲིག་སྟེ་བཅད། དངུལ་གི་སྟ་རེས་ལེགས་པར་བཞོག། སྤན་ནེ་སྤུན་ནེ་མི་ལྡང་པའི། སྟ་ཆུང་དེའི་འཇམ་བཞོག་བྱས། བྱ་རྡང་ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔ་བཞེངས།”31ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ལས“བསྭོ་བྱ་རྡང་བཟང་ཤིང་བཀྲམ་པ་ལ། སུར་དཀར་དུང་གི་ཐོག་ཀུ་ཅན། དེ་རིང་བྱ་རྡང་འདིའི་ཤར་དུ་བཙུག། མཁན་དཀར་གསེར་གྱིས་ཐོག་ཀུ་ཅན། བྱ་རྡང་འདིའི་ལྷོ་རུ་བཙུག། ཤུག་པ་སྔོན་པོ་གཡུའི་ཐོག་ཀུ་ཅན། བྱ་རྡང་འདིའི་ནུབ་ཏུ་བཙུག། ཉ་བྲུག་སེར་གྱི་མེ་ཏོག་ཅན། བྱ་རྡང་འདིའི་བྱང་དུ་བཙུག”32 ཅེས་དང་། ཡང་དེ་ལས་“བསྭོ་ད་ནི་བྱ་རྡང་སྒོ་བཏོད་ལེགས། སྒོ་ཡ་ཐེམ་མཐོན་པོ་དགོང་ལ་བྱས། སྒོ་མ་ཐེམ་དོག་མོ་ས་ལ་བྱས། སྒོ་བར་ཐེམ་མཚོ་རོལ་གཡུ་ལ་བྱས། སྲོག་ཤིང་སྦ་དང་སྐུག་ལ་བྱས། འདི་ཝེར་མ་རྣམས་ཀྱིས་འགྲིམ་ལམ་ཡིན། བསྭོ་ད་ནི་བྱ་རྡང་སྒོ་སྲུང་བཀོད་པ་ལ། དབུས་ཀྱི་བུམ་པ་མི་འགྱེལ་བའི། ཤར་དུ་སེང་གེ་དཀར་པོ་བཞག། དཀྱིལ་དུ་སྦ་དཀར་མི་འཁྱོར་བའི། ལྷོ་ནས་རྒྱ་སྟག་དམར་པོ་བཞག།”33ཅེས་དང་། ཡང་《ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔའི་སྤྱན་འདྲེན་གསལ་བར་བཞུགས།》ཞེས་པར་“བསྭོ་དེ་རིང་སྲིད་པའི་གནའ་གོང་ལ། དགྲ་འདུལ་བྱ་རྡང་བཀྱགས་པ་ལ། སྒྲ་བླའི་བྱ་རྡང་ཁྱུང་ནི་བཀྱགས། མཐུ་ཆེན་ཝེར་མའི་དམག་ཚོགས་གིས། སྒྲ་བླ་ཡག་པའི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། སྤྲུལ་བའི་ཐབས་ལ་མཐུ་ཆེན་གྱིས། མཐུ་ཆེན་ཝེར་མའི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། བདར་གསས་འདུས་པའི་དམག་ཚོགས་ཀྱིས། ཀླུ་རྣམས་འདུས་པའི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། དམུ་རབས་སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། འགྲོ་དྲུག་རྒྱུད་ཀྱི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། སྒོ་རིག་གཉན་གྱི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། ལྡོང་དང་སུམ་བྷའི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། སེ་དང་ཨ་ཞིའི་བྱ་རྡང་བཀྱགས། སོད་བུ་གདོང་དྲུག་བྱ་རྡང་བཀྱགས། སྲིད་པའི་རྩེ་མོ་མན་ཆད་དང་། ན་རག་གཙང་པོ་ཡན་ཆད་ཀྱིས། ཕྱོགས་བཞི་ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔ་བཞེངས།”34ཞེས་པ་ལ་སོགས་བགྲང་ལས་འདས་པ་ཞིག་ཐོན་འདུག་ཀྱང་འདིར་ཡིག་ཚོགས་ལ་འཇིགས་ནས་རེ་རེ་བཞིན་ཞིབ་ཏུ་མ་བཀོད། དེས་ན་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆའི་ཁྲོད་དུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ནི་བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་དང་བྱ་རྡང་སྦ་བཙུག བྱ་རྡང་རྒྱན་བཀོད་དང་བྱ་རྡང་སྒོ་བཏོད། བྱ་རྡང་སྒོ་སྲུང་དང་བྱ་རྡང་མདུང་བཙུག བྱ་རྡང་སྐེས་བཙུག་ལ་སོགས་དང་ལྷན་དུ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཐོན་འདུག་ལ།གཞན་ཡང་དགྲ་འདུལ་བྱ་རྡང་དང་སྒྲ་བླའི་བྱ་རྡང་། མཐུ་ཆེན་ཝེར་མའི་བྱ་རྡང་དང་སྒོ་རིག་གཉན་གྱི་བྱ་རྡང་།ལྡོང་དང་སུམ་བྷའི་བྱ་རྡང་། སེ་དང་ཨ་ཞིའི་བྱ་རྡང་དང་སོད་བུ་གདོང་དྲུག་བྱ་རྡང་ལ་སོགས་པ་བྱ་རྡང་གི་འབོད་སྲོལ་ཡང་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་འདུག་པ་ཡིན།

　　བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་ལའང་སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་དང་མགོན་པོའི་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་བརྗོད་སྲོལ་གཉིས་བྱུང་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན་《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》ཞེས་པར་“སྣང་བ་འོད་ལྡན་ཚུར་གསོན་དང་། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་གཉན་པོ་འདིས། དཀྱིལ་དུ་བུམ་པ་བཞག་པ་དེ། དོན་ཆེད་ཅི་ལ་དགོས་པ་ཡིན། ནང་དུ་ཆ་ཅིག་བླུག་པ་དེ། དོན་ཆེན་ཅི་ལ་དགོས་པ་ཡིན།”35ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། ཡང་“སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་བཞེངས་ཡག་ལ། ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་པོའི་ཐད་ནས་གཟིགས། ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་བོ་ལྷག་ཏེ་བརྒད། སྣང་བ་འོད་ལྡན་ཞལ་ན་རེ། ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་བོ་ཚུར་གསོན་དང་། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་ཨི་ཡག་ཟེར། ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་བོའི་ཞལ་ན་རེ། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་ཡག་གོ་གསུངས།”36ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། ཡང་དེར་མཐུད་དེ་“སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་ལྷོ་ཕྱོགས་ལ། རྒོད་གསས་ཁམ་པའི་བཀྲ་ཤིས་ཤོག། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་ནུབ་ཕྱོགས་ལ། གསས་རྗེ་རྨང་མགོན་བཀྲ་ཤིས་ཤོག། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་བྱང་ཕྱོགས་ལ། གནམ་གསས་དབྱིངས་རུམ་བཀྲ་ཤིས་ཤོག། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་དབུས་ཕྱོགས་ལ། སྣང་བ་འོད་ལྡན་ལྷའི་བཀྲ་ཤིས་ཤོག། བསྭོ་ཆའོ་ལྷ་རྒྱལ་ལོ།”37ཞེས་པ་ལྟ་བུར་སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཐོན་ཡོད་པ་ལས་ཤེས་ནུས་ལ། མགོན་པོའི་བྱ་རྡང་ཞེས་པ་ནི་《དུང་ཁྱུང་གི་སྐྱེས་རབས་དང་ཡོན་ཏན།གཞི་བྱའི་སྐྱེས་རབས་གཉིས་བཞུགས་སྷོ།》ཞེས་པར་“མགོན་པོའི་བྱ་རྡང་ཡོན་ཏན་ལེགས། དེ་ཡང་བསྲུང་མཁར་བྱས་པའི་གཏན་ཚིག་ཡིན། དེ་རིང་བདག་དང་ཡོན་བདག་འདི་རྣམས་ལ། བྱ་རྡང་ཡོན་ཏན་ཆེ་བར་གྱིས། བསྭོ་ཆའོ་ལྷ་རྒྱལ་ལོ།”38ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། “འདོད་པའི་རྩེ་མོ་མནན་པ་དང་། དཔག་བསམ་ཤིང་གི་རྩེ་མོ་སྲུངས། མགོན་པོའི་བྱ་རྡང་རྩེ་མོ་སྲུངས་པ་ཡང་།ཁྱུང་གི་རྒྱལ་བོའི་ཡོན་ཏན་ཡིན། གདུག་པ་ངམ་ལ་རྒོད་པ་དང་། སོལ་ཁྲ་འདུལ་སྐལ་བྱེད་པ་དང་། སྨོན་པའི་ཕོ་ལྷ་བྱེད་པ་དང་། ཡོད་ཀྱི་ཁ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་། ཁྱུང་གི་རྒྱལ་བོའི་ཡོན་ཏན་ཡིན།”39ཞེས་པ་ཐོན་པ་ལྟ་བུས་གོ་ནུས་པ་ཡིན། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་ཡིག་ཆའི་གཞུང་གི་ཁ་བྱང་ལའང་《སྲིད་པའི་བྱ་བརྡང་སྒྲོན་ཆེན་དབུ་ལགས་སྷོ།》40དང་《མགོན་པོ་བྱ་རྡང་རྟེན་འཛུག་སྤྱན་འདྲེན་གྱི་དབུ་ཁྲིམས་བཞུགས་སྷོ།》41ཞེས་ཐོན་པའང་འདུག་པས། འདི་གཉིས་ཀྱི་འབོད་ལུགས་མི་འདྲ་བར་བརྟགས་ན་དོན་གྱི་ཆ་ནའང་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཅིག་ཅིས་ཀྱང་ཡོད་ངེས་པར་སྙམ་མོ། །

གསུམ་པ། བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇུག་ཡུལ་དང་དེའི་གོ་དོན་མཐའ་དཔྱོད།

　　བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག་སོགས་སུ་ཐེངས་མང་པོར་ཐོན་འདུག་པ་ནི་གོང་དུ་བརྗོད་ཟིན་པ་ལྟར་རེད། དེས་ན་ཡིག་ཆ་དེ་དག་ལས་ཐོན་པའི་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ནི་གཙོ་ཆེར་དོན་གང་དག་ལ་འཇུག་གམ་ཞེ་ན། ཁོ་བོའི་འདོད་ཚུལ་ལྟར་ན་བྱ་རྡང་ཞེས་པར་ཕལ་ཆེར་རིམ་བཞིན་གཏོ་རིགས་ལ་འཇུག་པ་དང་བྱ་ཁྲི་ལ་འཇུག་པ། སྲུང་འཛུགས་པ་དང་ལ་བཙས་བརྩིགས་ཏེ་སྒྲ་བླའི་ཁྱུང་ཆེན་གསོལ་བའི་ཆོ་གར་འཇུག་པ་བཅས་ཀྱི་ནང་དོན་ལྡན་པར་སྙམ་པས། གཤམ་དུ་རེ་རེ་བཞིན་དཔེར་བརྗོད་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས་གླེང་བར་བྱ་བ་ལ།

གཅིག བྱ་རྡང་ནི་གཏོ་རིགས་ལ་འཇུག་པའི་སྐོར་བཤད་པ།

　　བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་དང་ཇུ་ཐིག་མོ་གཞུང་སོགས་སུ་ཡང་དང་བསྐྱར་དུ་བཟློས་ཏེ་བཀོད་འདུག་པ་ནི་གོང་གསལ་ལས་མཐོང་ཐུབ་པ་ནང་བཞིན་རེད། འོན་ཀྱང་ཡིག་ཆ་དེ་དག་ཏུ་དོན་ངོ་མར་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེའི་གོ་དོན་ཅི་ཡིན་པའི་སྐོར་ལ་དམིགས་བསལ་དུ་འགྲེལ་བརྗོད་ཅི་ཡང་མཛད་མི་འདུག དེའི་ཕྱིར་བོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་མཁས་པའི་ཁྲོད་དུའང་བྱ་རྡང་གི་གོ་དོན་ལ་འགྲེལ་ལོག་སྐྱོན་པའི་སྣང་ཚུལ་ཡང་ཐོན་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། མཁས་དབང་ནམ་མཁའི་ནོར་བུ་ལགས་ཀྱིས་ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་《སྒྲུང་ལྡེའུ་བོན་གསུམ་གྱི་གཏམ》་ཞེས་པ་རུ་རྒྱུག་ཆེན་བྱ་རྡང་བཀྱག་པའི་དུས་ཞེས་པར་བང་ཤིན་ཏུ་མགྱོགས་པའི་རྟ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུགས་རྩལ་འགྲན་པའི་སྐབས་སུ་གོ་བར་འགྲེལ་བསྐྱོན་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།42 འདི་འདྲའི་ནོར་འཁྲུལ་བྱུང་དོན་ཡང་ཕལ་ཆེར་སྐབས་དེར་དམངས་ཁྲོད་དུ་འཁྱར་བའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་དང་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆའི་གཞུང་རྣམས་མཐོང་མེད་པས་ཡིན་རྒྱུ་རེད་སྙམ། བྱ་རྡང་གཏོ་རིགས་ལ་འཇུག་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་གོ་སླ་སྟེ།ཇུ་ཐིག་མོ་གཞུང་དུ་བྱ་རྡང་གི་ཐ་སྙད་ཐོན་པ་ཕལ་མོ་ཆེ་ནི་གཙོ་བོ་གཏོ་རིགས་ཀྱི་ཆོ་ག་ཞིག་ལ་ངོས་བཟུང་ནས་བཀོད་ཡོད། དཔེར་ན་“གཏོ་ནི་སེལ་དང་དབྱེ་བསལ་དང་། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ལ་བཙས་བརྩིགས། ཡོན་དུ་གཡག་དང་རྣོ་མཚོན་བཏང་།”ཞེས་དང་། “མི་ཡི་ཁ་འཛིན་ལྷས་བྱས་བཟང་། ། དེ་སོགས་གང་གི་བཟང་པོ་གང་། ། བབས་པའི་དུས་ན་ཡར་གཏོ་བྱ། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཡགས་ཁ་བརྗོད། ། བྱ་དཀར་ལུག་དཀར་གཡག་དཀར་བཙན། །”ཞེས་དང་།“མི་ལ་ཇུས་ཤོར་རྩེ་འཛིན་ཤི། དེ་ལ་གཏོ་ལ་བྱ་རྡང་བཀྱགས། ། ཐུགས་ཀར་ཁྲི་ཚར་ཚེ་ཐར་བཏང་། །”ཞེས་དང་།“དེ་རྣམས་གཏོ་ལ་ཐུགས་དཀར་བརྔན། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་གསས་མཁར་བརྩིགས། ། ལྷ་མདུང་གཟུག་ལ་བསྐང་གསོལ་བྱ། ། བསྐལ་བཟང་བྲི་འདོན་རྟ་དང་གཡག། ལུག་སོགས་ཡོན་དུ་བཏང་བར་བྱ། །”ཞེས་དང་། “གཏོ་ལ་ལྷ་གསོལ་འདྲེ་བཀར་བྱ། ། བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཤུགས་མགོན་བརྔན། ། བདུད་བཟློག་བཙན་བཅོས་མང་པོ་བྱ། །”ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་ཤེས་ཐུབ་པ་ཡིན། གཏོ་དཔྱད་གཉིས་ནི་བོན་གཞུང་དུ་ན་གསོ་གཏོ་དང་འཆི་བསླུ་དཔྱད་ཅེས་པ་ཐོན་པ་ལྟར། བོད་ལ་གནའ་སྔ་མོའི་དུས་ནས་གཏོ་དཔྱད་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་སྒོས་ནད་དང་གནོད་འཚེ་སེལ་བའི་ཐབས་ནི་ཡོད་པར་སྣང་སྟེ། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དུའང་འདིའི་སྐོར་གྱི་ནང་དོན་ཐོན་ཡོད་པ་ནི་དེའི་བདེན་དཔང་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། 《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས་“གཏོ་རྒྱུད་ཤིང་ལོ་རྒྱས་པ་དང་། དཔྱད་རྒྱུད་བདུད་རྩི་ཟིལ་བ་དང་། སྨྲང་རྒྱུད་ཆུ་བོ་གཞུང་རིང་དང་། སེལ་རྒྱུད་དྲ་མ་གཞུང་བཞི་དང་། ལྷ་རྒྱུད་ཐུགས་དཀར་ཕྱྭ་རབས་དང་། མཐུ་རྒྱུད་སྒྲ་བླ་གཉེན་མཁར་དང་། སྲིད་རྒྱུད་ཡེ་རྗེ་སྨོན་རྫོང་དང་། གསང་རྒྱུད་བ་བཱ་སང་དེ་དང་། དབང་རྒྱུད་ལྷ་རབས་འོད་དཀར་དང་། སྐོས་རྒྱུད་རབ་འབྱམས་འཁོར་ལོ་སྟེ། སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་སྡེ་འོ། །”ཞེས་པ་ལས་ཤིན་ཏུ་གསལ་ཞིང་། གཏོ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཀླུ་གཉན་ས་བདག་དང་གཏོད་བཅས་གཙོས་པའི་སྣང་སྲིད་སྡེ་བརྒྱད་གང་རུང་ལ་ཚོར་དང་མ་ཚོར་ཅི་རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཀླུའི་ཆུ་མིག་བརློགས་པ་དང་། ཤིང་གཉན་བཅད་པ་དང་ས་གཉན་བརྐོས་པ། ས་བདག་ལ་ཕོག་ཐུག་དང་གཏོད་ལ་འགྲམས་འཁྲུགས་ཤོར་དུ་བཅུག་པ་ལ་སོགས་པའི་སྣང་སྲིད་ཀྱི་འགལ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཡོ་བཅོས་ཀྱི་ཕྱིར་དུ་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལག་ལེན་དུ་འདེབས་པའི་གནའ་བོའི་ཆོ་ག་ཤིན་ཏུ་རྙིང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། བོན་གཞུང་དུ་གཏོ་རིགས་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་ཡོད་པར་སྨྲ་ཞིང་། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པའི་མདོས་དང་གླུད། ཡས་ལ་སོགས་པའི་ཆོ་ག་ཅི་རིགས་ཀྱང་འདི་ལས་གྱེས་པར་འདོད་པ་ཡིན་ལ། དེའི་བྱེད་ནུས་གཙོ་བོ་ནི་སྣང་སྲིད་དོ་མཉམ་དང་འཁྲུགས་པ་ཡོ་བཅོས། སྣང་སྲིད་དགའ་བདེ་བསྐྱེད་པ་བཅས་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་པ་ཡིན། དེས་ན་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་ནི་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་རླུང་རྟ་དར་རྒུད་དང་དགྲ་འདུལ་གཉེན་སྐྱོང་གི་སྐབས་སུ་སྤྱོད་པའི་གཏོ་རིགས་ཤིག་ལ་བགྲང་ཡོད་པར་གོ་བ་བསྐྱེད་ནུས་པ་ཡིན།

གཉིས། བྱ་རྡང་ནི་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ལ་ཁྲི་བརྩིགས་ནས་སྲུང་འཛུགས་པའི་ཆོ་གར་འཇུག་པའི་སྐོར་བཤད་པ།

　　བྱ་རྡང་ནི་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ལ་ཁྲི་བརྩིགས་ནས་སྲུང་འཛུགས་པའི་ཆོ་གར་འཇུག་པའི་ནང་དོན་ཡང་ལྡན་ཏེ། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་བྱ་རྡང་སྲུང་མཁར་དང་བྱ་རྡང་སྲུང་འཛུགས་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་དར་བའི་ཡུལ་ལུང་འགའ་རུ་ད་རུང་ཡང་འདིའི་སྐོར་གྱི་ཆོ་ག་ཕྱག་རྒྱུན་དག་སྤེལ་གྱིན་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་བྱ་རྡང་ཡིག་ཆ་《སོ་འཕྲང་དགུ་ཡར་ཉུགས་བཞུགས་སྷོ།》ལས་“ད་ཡང་ཁྱུང་ཆེན་ཡར་ལ་བཞེངས། ད་ཁྱུང་ཆེན་བྱ་རྡང་རྩེ་ལ་བཞུགས། བྱ་རྡང་རྩེ་ལ་བརྟན་པར་བཞུགས།”ཞེས་ཁྱུང་ཆེན་བྱ་རྡང་གི་རྩེ་ལ་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་ནི་བྱ་ཁྲི་བརྒྱབ་པའི་དཔག་བསམ་ཤིང་གི་རྩེ་མོར་གནས་པའི་དོན་ཡིན་ལ། ཁྱུང་ཆེན་ནི་ཡེ་ཁམས་ཀྱི་སྒྲ་བླ་དང་རིའི་གཉན་བྱ་ཡིན་པས། ཡེ་ཁམས་སྲུང་བ་དང་རི་གཉན་གནས་སའི་ཡུལ་ཁམས་དང་མི་སྡེ་སྲུང་བ་ནི་དེའི་འགན་འཁྲི་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན། 《བྱ་རྡང་རྩི་གསོལ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སྷོ》ལས“བྱ་རྡང་དྲང་ཤིང་རྩེ་མོ་ན། མཐུ་ཆེན་ཁྱུང་གི་རྒྱལ་བོ་ལ། དགྲ་བསད་དོན་དུ་བདུད་རྩི་གསོལ།”ཞེས་ཐོན་ཡོད་པ་དང་། བྱ་ཁྲིའི་རྩེ་མོར་བཞུགས་པའི་ཁྱུང་ཆེན་ལའང་སྨོན་པའི་བྱ་ཁྲི་བཙུགས་པ་དང་ལྷ་སྲུང་རྟེན་ལ་བསྐོར་ཡོད་པ་དང་། བྱ་རྡང་གི་མཐའ་བཞི་རུ་ཁྲ་བཞི་དང་འཕྲིན་སྐྱེལ་བྱ་བོན་བཅུ་གསུམ་བཅས་ཀྱིས་སྲུང་བར་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་གི་ཕྱོགས་བཞིར་ཡང་ལྷ་དམག་དགུ་ཁྲི་དགུ་འབུམ་དང་གཏོད་དམག་གཉིས་ཁྲི་གཉིས་སྟོང་། ཀླུ་དམག་དྲུག་ཁྲི་དྲུག་འབུམ་དང་གཉན་དམག་དགུ་ཁྲི་དགུ་འབུམ་གྱིས་བསྐོར་ཏེ་སྲུང་ཡོད་ལ། གཞན་ཡང་མཐུ་ཆེན་ཝེར་མ་དང་ཝེར་ཕྲན་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ། སྒྲ་བླ་ཅང་སེ་དང་ཚེ་རྫི། ཤུགས་མ་དང་ལམ་ལྷ། གསས་རྡོ་རྣམས་ཀྱིས་ལྷ་དང་མི་གཉིས་གཡས་སུ་རྒྱལ་ཁ་དང་དགྲ་བགེགས་འབྱུང་བོ་མར་ལ་གནོན་པ། བྱ་རྡང་ཡག་པའི་ཁ་འཛིན་བཅས་ལ་སྲུངས་མ་དང་ཕོ་ལྷར་བདུད་རྩིར་གསོལ་ནས་གྲོགས་དན་དུ་གདན་ཡང་དྲངས་ཡོད་པ་རེད། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》ལས“བོན་སྐྱོང་ཕོ་ལྷ་གཏོར་མའི་མཆོད། ཐུགས་ཀར་བྱ་ཁྲི་བྱ་རྡང་གདག”ཅེས་དང་། འཇུ་མི་ཕམ་གྱིས་བསྡུས་པའི་《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》ལས་“ལྷ་གསོལ་གཡང་འགུགས་བྱེད་ན་བཟང་། བྱ་ཁྲི་བྱ་གདང་འཛུགས་ན་བཟང་། རང་ས་རྣམས་སུ་གར་བབ་ཀྱང་། དགྲ་གཞི་སྐོར་གསུམ་ཀུན་ལ་བཟང་།”ཞེས་སོགས་ཐོན་པ་ལ་གཞིགས་ན། བྱ་ཁྲི་འཛུགས་པ་ནི་ཁྱུང་ཆེན་ལ་དཔག་བསམ་ཤིང་གི་རྩེ་མོ་རུ་བཞུགས་ཁྲི་བརྩིགས་པའི་དོན་དུ་གོ་ལ། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུའང་འདི་དང་ཆ་འདྲ་བའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་སྲུང་འཛུགས་ཀྱི་ཆོ་ག་མང་པོ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་བྱིས་པ་སྲུང་བ་དང་ཡོན་བདག་སྲུང་བ། ཁང་ཁྱིམ་དང་ཕྱུགས་ནོར་སྲུང་བ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད་ལ། ཆོ་ག་འདི་དག་གི་ཉིང་དགོས་དེའང་རི་གཉན་ལ་མི་ནོར་ཕྱུགས་ཟོག་བཅོལ་བའི་གོམས་སྲོལ་འདི་དང་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ལྡན་པ་ཡིན།

གསུམ། བྱ་རྡང་ནི་རི་གཉན་གྱི་སྒྲ་བླ་ཁྱུང་ཆེན་གསོལ་བའི་ཆོ་གར་འཇུག་པའི་སྐོར་བཤད་པ།

　　སྲིད་པའི་བོན་གྱི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་དུ་བྱ་རྡང་ཞེས་པའི་བྱ་ནི་བྱ་རིགས་སྤྱིའི་རྒྱལ་བོ་ཁྱུང་ཆེན་ལ་གོ་བ་དང་། རྡང་ཞེས་པ་ནི་གདང་དང་འདྲ་སྟེ། དེ་ནི་བྱ་རྣམས་འབབ་སའི་རྡང་ལ་གོ་བ་ཡིན། བྱ་རྡང་གི་རྡང་ཞེས་པར་ཡང་འབྲི་ལུགས་སྣ་ཚོགས་བྱུང་འདུག་སྟེ། གོང་གསལ་ཡིག་ཆ་དག་ལས་བྱ་རྟང་དང་བྱ་ལྡང་། བྱང་རྡང་དང་བྱ་རྡིང་སོགས་ཅི་རིགས་ཤིག་བྱུང་ཡོད་པ་ལས་ཕལ་མོ་ཆེ་ནི་བཤུས་ནོར་ཐེབས་པའི་སྐྱོན་དུ་ཟད། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ཐ་སྙད་ཐག་རྡང་དང་རྟ་རྡང་། མཛོ་རྡང་དང་འབྲི་རྡང་། སྐས་རྡང་དང་གོས་རྡང་སོགས་ལས་ཤེས་ཐུབ་པ་ལྟར་གཙོ་བོ་འབྲོག་རུའི་ཕྱུགས་ཟོག་འདོགས་སའི་ཐག་པ་འཕྲེད་དུ་འཐེན་པའི་མིང་ལ་འཇུག་པ་དང་། དངོས་རྫས་སོགས་འགེལ་སའི་ཤིང་དབྱུག་འཕྲེད་བཞག་དང་ཐག་པ་འཕྲེད་འཐེན་གྱི་མིང་ལའང་འཇུག་པ་ཡིན། ཁྱུང་ཆེན་སྒྲ་བླར་གསོལ་བའི་སྐོར་ལ་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》་དུ་“དེ་ཡང་ཡེ་སྲིད་སྒྲ་བླ་ལ། སྒྲ་བླ་ཁྱུང་ནག་རལ་ཆེན་བྱུང་། སྒྲ་བླ་ཁྱུང་ནག་རལ་ཆེན་ལ། ཡེ་མཁྱེན་སྒྲ་བླའི་དམག་ཚོགས་གྲོལ། སྤྱི་གཙུག་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་ལ། སྒྲ་བླ་ཡེ་བཞིན་ལྷ་དབང་སྲིད། ཁྱུང་རུ་གཡས་དང་གཡོན་པ་ལས། སྒྲ་བླ་ལྷ་གསས་དར་མ་སྲིད། རྣ་བ་གཡས་དང་གཡོན་པ་ལས། སྒྲ་བླ་ངར་ཆེན་གཡུ་འབྲུག་སྲིད། སྤྱན་མི་གཡས་དང་གཡོན་པ་ལས། སྒྲ་བླ་ཡོད་ཁམས་ཀུན་གསལ་སྲིད། ཁྱུང་ཆེན་ཐུར་དུ་བགྲད་པ་ལས། སྒྲ་བླ་ཁྱུང་ནག་ཤ་ཟན་སྲིད། སྒྲོ་ཆེན་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་ལས། སྒྲ་བླ་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་སྲིད། ཐེལ་ཤོག་གསེར་གྱི་འདབ་མ་ལས། སྒྲ་བླ་ཉི་ཁྲི་དགུ་འབུམ་སྲིད། ཁྱུང་སྡེར་ས་ལ་འཛུམ་པ་ལས། སྒྲ་བླ་ཀླུ་འདུལ་ཁྱུང་ཆེན་སྲིད། སྔོན་སྲིད་པ་ཆགས་པའི་རུ་མ་ལ། ཡེ་ནས་སྲིད་པ་ཆགས་པའི་སྒྲ་བླ་ཡིན།”43ཞེས་པར་གསལ་བ་ལྟར། མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་ཡིག་ཆ་ལས་བསྟན་པ་ལྟར་ན་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་ནི་གཙོ་ཆེར་སྲིད་པའི་དུང་ཁྱུང་དཀར་པོ་སྒྲ་བླར་གསོལ་ཏེ་ལ་བཙས་བསྟོད་པ་དང་གཏོ་སྲུང་འཛུགས་པ་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་རི་གཉན་མཆོད་པའི་སྐྱ་བོའི་ཆོ་ག་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། སྐྱང་སྤྲུལ་ཚང་གི་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་དུའང“བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ལ་བཙས་བརྩིགས།” “བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཡགས་ཁ་བརྗོད།” “བྱ་རྡང་བཀྱགས་ལ་ཡུལ་ལྷ་གསོ། ”ཞེས་པས་ཀྱང་དོན་གནད་ཅིག་གསལ་བར་བསྟན་ཡོད་པ་ཡིན་ལ། གཞན་ཡང་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་དུ“བནྡེ་ཡིན་ན་མཆོད་རྟེན་བརྩིགས། བོན་པོ་ཡིན་ན་གསས་མཁར་བརྩིགས། སྐྱེ་བོ་ཡིན་ན་ལ་བཙས་བརྩིགས།”44ཞེས་པས་བནྡེ་དང་བོན་པོ། སྐྱེ་བོ་གསུམ་གའི་སོ་སོའི་གསོལ་མཆོད་ཀྱི་ཡུལ་མི་འདྲ་བའང་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད་པ་ཡིན། འདི་ནི་ཕལ་ཆེར་བོད་ཀྱི་ཐོག་མའི་དད་མོས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་གྱི་མངོན་སྟངས་ཤིག་ཡིན་ཀྱང་སྲིད་དེ།མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས《བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལྷར་དད་མོས་བྱེད་པའི་སྲོལ་དང་དེའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མཚོན་དོན་སྐོར་གླེང་བ།》ཞེས་པ་ལས་“ཡུལ་ལྷར་དད་མོས་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་དེ་ནི་ལྷག་པར་དུ་མི་སྐྱ་དང་འབྲེལ་ཡོད།” 45ཅེས་དང་། “ཡུལ་ལྷར་དད་མོས་བྱེད་པའི་གོམས་སྲོལ་ནི་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་གང་སར་མི་སྐྱ་དང་འབྲེལ་བས། དད་མོས་བྱེད་ཚུལ་དེ་དང་ཞིང་འབྲོག་ལས་བྱེད་པའི་དུས་ཚིགས་དང་ཕྱི་ནང་ཚོང་ལས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན།”46ཅེས་པ་ལྟར། ལ་བཙས་བསྟོད་པ་ནི་ཡུལ་ལྷ་གསོལ་བའི་ཆོ་གའི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བཤད་ན། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའང་ལུགས་འདི་དང་འབྲེལ་བ་ཟབ་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་ནང་དུ་རྡང་ནི་བྱ་རིགས་འབབ་སའི་ཤིང་གི་སྐས་རྡང་ལ་གོ་བ་ཡིན་ཏེ། མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ལས་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་དུ་ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔ་ལ་སོགས་པའི་བྱ་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཤིང་སྐས་ཤིག་ལ་བབས་ཏེ་གཤོག་རྡེབ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་རི་མོར་བྲིས་ཡོད་པ་ནི་བདེན་དཔང་གལ་ཆེན་ཞིག་དང་། གཞན་ཡང་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་དུའང་སྲིད་པའི་ཕོ་ལྷ་དུང་ཁྱུང་དཀར་པོ་དང་ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔ་ལ་སོགས་པ་སྤྱན་མ་དྲངས་པའི་སྔོན་དུ་ལེའུ་ཀུ་ལྷ་བདག་ཡིས་བཟོ་བོ་ཀརྨ་མ་ལི་ཤོ་གདན་དྲངས་ཏེ་ཤིང་བཞོག་སྐས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་དང་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་སོགས་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའི་ཆོ་ག་བསྒྲུབ་དགོས་པ་དེ་ལས་ཀྱང་གསལ་བོར་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡིན། གཞན་ཡང་ཁྲི་ཀའི་སེ་ཀྱཱའི་ཡུལ་ཚོ་རུ་ལོ་རེའི་དབྱར་ཟླ་ལྔ་བའི་ནང་དུ་འབྲོག་རུའི་སྤྱི་བའི་སྲུང་འཛུགས་ཀྱི་དུས་སུ་སྲིད་པའི་བྱ་རྡང་འགྱོགས་པའི་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་ཡོད་པ་གོ་ཐོས་བྱུང་བས། འདི་ནི་སྐྱ་བོའི་དམངས་སྲོལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཆོ་ག་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་ཧ་ཅང་གོ་སླ་བ་ཡིན། ལོ་ངོ་མང་པོར་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བགྱིས་པའི་རྒན་ངག་དབང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས“བྱ་རྡང་ཞེས་པ་ནི་རི་གཉན་ལ་བསང་མཆོད་བྱེད་སྐབས་རྩྭས་ཁྱུང་གི་གཟུགས་རིས་བཟོས་ཏེ་འབུལ་བ་དེ་ལ་གོ་ཞིང་། ཁྱུང་ནི་གཉན་བྱ་ཡིན་ལ་སྐྱེས་པ་ཕོ་མཚོན་པ་ཡིན། ཐེ་བོའི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ལུགས་སྲོལ་ཞིག་ལ་རི་གཉན་ལ་བསང་མཆོད་བྱེད་སྐབས་རྩྭ་ཡིས་ཁྱུང་གི་གཟུགས་རིས་བཟོས་ཏེ་འབུལ་བ་དེ་ལ་བྱ་རྡང་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན།”47ཞེས་འཁོད་ཡོད། ཡང་ཁོང་གིས་“བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་རྒྱུན་ཆ་ཤས་ནི་ཉམས་ཟིན་ལ་ཐེ་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དུ་ཕལ་ཆེར་ཆོ་ག་འདི་ཁ་ཚང་སྒྲུབ་ཐུབ་མཁན་གཅིག་ཀྱང་མེད་པའི་ཚོད་དུ་འདུག”48 ཅེས་བྲིས་འདུག གནས་ཚུལ་འདི་ལ་གཞིགས་ཚེ་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་སྐོར་གྱི་ཕྱག་རྒྱུན་དེ་ཐེ་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ད་རུང་ཉམས་སུ་ལེན་བཞིན་པ་རྟོགས་ཐུབ།

　　དེས་ན་ཁོ་བོས་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ལས་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་ནི་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》་ལས“ཆབ་ནག་ནུས་པ་སྨྲང་ལས་བྱུང་། ཆབ་དཀར་ནུས་པ་སྔགས་ལས་བྱུང་། དཔོན་གསས་ནུས་པ་རིན་ཆེན་ཡིན། དེ་ཕྱིར་ཆབ་ནག་སྨྲང་གིས་གཙོ། རྗེས་ཀྱི་བྱ་བ་ཡག་ཀ་བརྗོད། སེམས་ཅན་འགྲོ་ལ་སྨན་པར་མཛོད།”49ཅེས་པ་ལྟར། གཙོ་ཆེར་ཡེ་ངམ་གཉིས་ཀྱི་འཁྲུག་རྩོད་ལྷ་སྒྲུང་ལ་སྦྱར་ཏེ་སྲིད་པའི་ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་བོ་དང་ཡེ་གཤེན་དབང་རྫོགས།ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔ་དང་འཕའ་ཝང་ལ་སོགས་བྱ་བོན་འཕྲིན་སྐྱེལ་བཅུ་གསུམ་གྱིས་མཚོན་པའི་ཡེ་ཁམས་ཀྱི་ལྷ་ཚོགས་དང་། ངམ་རྗེ་རྩོལ་བོ་ནག་པོ་དང་སོལ་ཁྲ་རོག་མོ་སོགས་ཀྱིས་འཐུས་པའི་ངམ་ཁམས་གཉིས་ཀྱི་འགལ་འདུ་དག་སྲིད་པའི་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་སྨྲང་རྒྱུད་ལ་བརྟེན་ཏེ་བཀྲོལ་ནས་རིའི་གཉན་བྱ་སྒྲ་བླ་ཁྱུང་ཆེན་གསོལ་བའི་ཆོ་ག་ཤིན་ཏུ་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། ཆོ་གའི་ནང་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་དཔྱད་པ་དག་དཔྱད་རྩོམ་གཞན་དུ་འབྲི་རྩིས་ཡོད་པས་འདིར་ཞིབ་ཏུ་གླེང་རྒྱུ་མིན། ཁྱུང་ནི་བོན་ལུགས་སུ་ཡ་ཐོག་སྲིད་པའི་ལྷ་རབས་ཀྱི་མཆེད་ཁུངས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བགྲང་བ་བཞིན་དུ། བྱ་རྡང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་དུའང་སྒྲ་བླ་ཕོ་ལྷའི་དུང་ཁྱུང་དཀར་པོ་གསོལ་ཞིང་བསྟོད་པ་བརྒྱུད་ལེའུ་ཀུ་ལྷ་བདག་དང་ཡོན་བདག་འཁོར་དང་བཅས་པ་མི་ནོར་ཕྱྭ་གཡང་རྒྱས་ཤིང་ཚེ་དཔལ་བསོད་ནམས་འཕེལ་བའི་འཕྲིན་ལས་བཅོལ་བ་ཡིན་ལ། བྱ་ཁྱུང་རྒྱལ་བོའི་སྐྱེས་རྒྱུད་དང་ཕྱི་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པ་བརྗོད་པ་དང་།བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་རིགས་མང་པོ་ཇི་ལྟར་སྲིད་པ་དང་བྱ་ཁྱུང་བརྔན་པའི་ཡོན་ཏན་སོགས་ལ་བརྟེན་ཏེ་གཙོ་ཆེར་ཕྱིའི་དགྲ་བོ་ཆམ་ལ་ཕབ་ནས་ལེའུ་ཀུ་ལྷ་བདག་དང་ཡོན་བདག་མི་ཕྱུགས་འཁོར་བཅས་ཀྱི་མགོན་སྐྱོབས་མཛོད་པར་གདམས་པ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། ཁོ་བོའི་བསམ་ཚུལ་ལ་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་ནི་བོད་པ་རྣམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཁྲོད་དུ་བྱ་རིགས་སྤྱིའི་རྗེ་བོ་ཡིན་པར་ངོས་བཟུང་ཡོད་པ་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལས་མོ་ཡིགIOL Tib J739 ཞེས་པའི་ནང་དུ་བྱ་ཁྱུང་གི་སྐོར་ཐོན་ཡོད་པ་དང་། སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆའི་ནང་དུ་སྒྲ་བླ་བྱ་ཁྱུང་གསོལ་བའི་ཆོ་ག་ཡོད་པ་དང་། ཁྱུང་ལས་བོད་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ལུགས་དང་། ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག་སྣ་ཚོགས་སུ་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་འབོར་ཆེན་ཡོད་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ན། བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ནི་བོད་པ་ཀུན་གྱི་བླ་རྟགས་ཡིན་པར་བཤད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་བདེན་ཤས་ཆེ་བར་བསམས་ལ། བྱ་ཁྱུང་སྒྲ་བླར་གསོལ་བའི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་འདི་ཡང་ཕལ་ཆེར་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་སུ་མདོ་སྨད་དུ་དམག་འགྱེད་སྣ་ཚོགས་དང་དཔུང་ཆེན་འདྲེན་དུས་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་བྱ་རྡང་བཀྱགས་ཏེ་ལ་བཙས་དང་གསར་མཁར་བརྩིགས་པ་དང་རི་གཉན་བསང་བའི་ལས་མཛད་ཅིག་གི་ཤུལ་རྒྱུན་ཡིན་པར་འདོད་པ་དང་། རི་གཉན་གསོལ་བ་དང་ལ་བཙས་བསྟོད་པར་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ནི་སྒྲ་བླ་ཡིན་པ་ལ་བྱ་ཁྱུང་ནི་རིའི་གཉན་བྱ་ཡིན་པས། བྱ་ཁྱུང་སྒྲ་བླར་གསོལ་བའི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་འདི་གཙོ་ཆེར་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་སྐྱ་བོའི་འཇིག་རྟེན་དུ་དར་ཆེ་བ་ཡིན་སྲིད་སྙམ་མོ། །

མཇུག་བསྡུ་བ།

　　བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་སྐོར་ནི་ད་ལྟ་ཕྱག་རྒྱུན་ཆད་དེ་མིང་གི་ལྷག་མ་ཙམ་དུ་གྱུར་ནས་ཀུན་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཅི་ཡང་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་འདུག་ནའང་།ཡུལ་ལུང་འགའ་རུ་ད་རུང་དེ་ལུགས་ཅུང་ཟད་ཤེས་མཁན་ཡོད་པ་དང་དམངས་ཁྲོད་དུ་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་འབོར་ཆེན་ལུས་ཡོད་པ་རེད། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་ཡིག་ཆའི་ནང་དོན་སྐོར་ལ་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ཚེ། གཞུང་དེའི་འབྲེལ་ཡོད་ནང་དོན་མང་པོ་ཞིག་ནི་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》་དང་《མདོ་གཟེར་མིག》། ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག་དང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་P.T1047སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཆ་ཤིན་ཏུ་མང་། དེའི་ཕྱིར་ཁོ་བོའི་བསམ་ཚུལ་ལ་ཡིག་ཆ་འདི་དག་མ་མཐའ་ཡང་དུས་རབས་བཅུ་བའི་སྐབས་སུ་ཆ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་ཡོད་པར་འདོད་ལ། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་དུ་དུས་རབས་བཅུ་བའི་སྔ་གཞུག་གི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ཡང་ཅུང་མང་བས། ཡིག་ཆ་འདི་དག་ནི་གཤེན་བོན་དང་ལེའུ་ཀུ་ལྷ་བདག་རྣམས་ཀྱིས་ཕ་མེས་ཡང་མེས་དང་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་ཀྱི་རིང་ལ་མུ་ནས་མུ་རུ་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ཏེ་ཡོང་བའི་གནའ་བོའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་སྙམ། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཞིབ་འཇུག་པ་གྲགས་ཅན་རྒན་བསོད་ནམས་སྐྱིད(陈践)་ལགས་ཀྱིས་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་P.T1047+ITJ763ཤོག་དྲིལ་གྱི་དཔྱད་འབྲས་ཀྱི་ནང་དུ་མོ་ཡིག་ཤོག་དྲིལ་འདི་གཉིས་ནི་ལུག་གི་སོག་མོ་ལ་བརྟེན་ནས་མོ་འདེབས་པའི་གྲས་སུ་བཞག་སྟེ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཡིག་ཆ་འདི་གཉིས་ཡུན་ནན་ས་ཆའི་འཇང་རིགས་ཀྱི་གཏོ་བའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སོག་མོ་འདེབས་ཚུལ་དང་སྦྱར་ནས་གསང་བ་བརྟོལ་ཚུལ་བྲིས་ཡོད་པ་རེད།50འོན་ཀྱང་ཏུན་ཧོང་མོ་ཡིག་འདི་གཉིས་དང་སྐྱང་སྤྲུལ་ཚང་གིས་བསྡུས་ཤིང་བརྩམས་པའི་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་དང་། འཇུ་མི་ཕམ་གྱི་གསུང་འབུམ་དུ་བསྡུས་པའི་《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དང་《རྣོ་མཐོང་མོ་ལྷའི་རྒྱལ་བོ་བཞུགས།》ཞེས་པ་དང་། ད་རེབ་ཁོ་བོས་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་དུ་རྙེད་པའི་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་གཞུང་《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》སོགས་ལ་ཐད་ཀར་དུ་འབྲེལ་བ་ཆེ་ཞིང་། བྱ་རྡང་གི་ཆོ་གའི་གཞུང་གི་འབྲེལ་ཡོད་ནང་དོན་ལ་འགྲེལ་བསྐྱོན་པར་ངེས་པར་དུ་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་འདི་རིགས་ལ་ཞིབ་ལྟ་མི་བྱེད་ཀ་མེད་ཀྱི་གནས་སུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་མོ་ཡིག་དང་ཇུ་ཐིག་མོ་ཡིག རི་གཉན་གསོལ་བའི་སྐྱ་བོའི་དམངས་སྲོལ་སོགས་ལ་གཞིགས་ན་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་པོའི་བྱ་རྡང་གི་ཆོ་ག་ནི་ཤིན་ཏུ་དར་ཡུན་རིང་བར་མ་ཟད་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་དམངས་སྲོལ་མང་པོ་དང་འབྲེལ་ཆེ་བས། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དམངས་ཁྲོད་རིག་གནས་ཀྱི་གསང་བའི་སྒོ་མོ་འབྱེད་པ་ལ་ཆོ་ག་འདིའི་རིགས་ཀྱི་གསང་རྒྱ་བཀྲོལ་བ་ནི་ཆེས་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་རེད་སྙམ་མོ། །

　　མཆན་འགྲེལ།

　　1《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད། 》[M]དེབ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྷ་ས། ༢༠༠༠ལོ། ཤོག་ངོས༤༡༩-༤༢༠།

　　2《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད། 》[M]དེབ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྷ་ས། ༢༠༠༠ལོ། ཤོག་ངོས༤༢༢།

　　3《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད། 》[M]དེབ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྷ་ས། ༢༠༠༠ལོ། ཤོག་གྲངས༤༢༥

　　4《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད། 》[M]དེབ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།ལྷ་ས། ༢༠༠༠ལོ། ཤོག་ངོས༤༢༥-༤༢༦།

　　5 དྲན་པ་ནམ་མཁའ་སོགས་ཀྱིས་མཛད།《བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ཕྱོགས་སྒྲིག》[M]བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྷ་ས། ༢༠༡༠ལོ། ཤོག་ངོས༣༣༡།

　　6 དཔལ་ཚུལ་གྱིས་བརྩམས།《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་འབྱུང་ཕྱོགས་བསྡུས། 》[M]བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།ལྷ་ས། ༢༠༠༦ལོ། ཤོག་ངོས༡༢༥།

　　7 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༡༧༥།

　　8 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༢༦༤།

　　9 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༣༢༠།

　　10 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༣༤༠།

　　11 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༣༤༧།

　　12 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༤༤༣།

　　13 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༤༧༡།

　　14 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༧༨།

　　15 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས ༡༦།

　　16 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༢༧།

　　17 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༢༨།

　　18 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༢༧༥།

　　19 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༢༧༩།

　　20 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༢༨༢།

　　21 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༢༨༧།

　　22 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༤༥༥།

　　23 འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ།《སྲིད་པ་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་གི་དཔྱད་དོན་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》དབུ་ཅན་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༥༨༥།

　　24《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༢༨།

　　25《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༦༠-༦༡།

　　26《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༦༧།

　　27《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༧༨།

　　28《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༡༠༩།

　　29《མདུད་རྫོངས་ཁྲ་མོའི་གཞུང་འབྲེལ་དགོས་འདོད་ཀུན་འབྱུང་བདེ་ལེགས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་བོན་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༡༠༥།

　　30《དང་པོ་ཡེ་སྨོན་རྒྱལ་བོའི་རྨི་ལམ་གཤེན་གྱི་བརྟག་པ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༦-༧།

　　31《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༡-༢།

　　32《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༣-༤།

　　33《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༤-༥།

　　34《ཁྲ་བཞི་ཁྱུང་ལྔའི་སྤྱན་འདྲེན་གསལ་བར་བཞུགས།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༤-༥།

　　35《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།ཤོག་ངོས༢།

　　36《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༣།

　　37《བྱ་རྡང་ཤིང་བཞོག་སྐེས་བཙུག་སྦ་བཙུག་བརྒྱན་བཀོད་སྒོ་སྲུང་སྒོ་བཏོད་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༣།

　　38《དུང་ཁྱུང་གི་སྐྱེས་རབས་དང་ཡོན་ཏན། གཞི་བྱའི་སྐྱེས་རབས་གཉིས་བཞུགས་སྷོ། 》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༤-༥།

　　39 《དུང་ཁྱུང་གི་སྐྱེས་རབས་དང་ཡོན་ཏན། གཞི་བྱའི་སྐྱེས་རབས་གཉིས་བཞུགས་སྷོ།》མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། ཤོག་ངོས༤།

　　40 བློ་བཟང་ལྷུན་གྲུབ་རྡོ་རྗེ་ཡིས་གཙོ་སྒྲིག་མཛད། 《མདོ་ཁམས་ཡུལ་གྱི་བོད་ཀྱི་གནའ་དཔེ་ཕྱོགས་བསྡུས་མཐོང་བ་འཛུམ་བཞད།》[M] པོད་ཨང་སོ་བཞི་བ། ཀན་སུའུ་རིག་གནས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལན་གྲུ། ༢༠༡༢ལོ།

　　41《མགོན་པོ་བྱ་རྡང་རྟེན་འཛུག་སྤྱན་འདྲེན་གྱི་དབུ་ཁྲིམས་བཞུགས་སྷོ།》 མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྲིད་པའི་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ།

　　42 ནམ་མཁའི་ནོར་བུས་བརྩམས།《ནམ་མཁའི་ནོར་བུའི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།》[M] ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། པེ་ཅིན།༡༩༩༤ལོ།ཤོག་ངོས༤༢༧།

　　43《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད། 》[M]དེབ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྷ་ས། ༢༠༠༠ལོ། ཤོག་ངོས༤༢༣།

　　44 སྐྱང་སྤྲུལ་ནམ་མཁའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད། 《ཡེ་སྲིད་འཕྲུལ་གྱི་ཇུ་ཐིག་ཞང་ཞུང་བོན་གྱི་མོ་ཡིག་ལག་ལེན་ཉེར་མཁོ་བཞུགས་སོ།》[M] སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ཁྲིན་ཏུའུ། ༢༠༡༧ལོ། ཤོག་ངོས༣༨༡།

　　45 མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས་བརྩམས། བདེ་ཁང་བསོད་ནམས་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་བོད་ཡིག་བསྒྱུར། 《མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། མདའ་དང་འཕང་། 》[M] ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། པེ་ཅིན། ༢༠༠༧ལོ། ཤོག་ངོས༣༢༣།

　　46 མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས་བརྩམས།བདེ་ཁང་བསོད་ནམས་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་བོད་ཡིག་ལ་བསྒྱུར། 《མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། མདའ་དང་འཕང་། 》[M] ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། པེ་ཅིན། ༢༠༠༧ལོ། ཤོག་ངོས༣༢༣།

　　47 阿旺嘉措，《民间苯教祭祀者“莱坞”的经书内涵及其文化特征》[J]，《西藏大学学报》(社会科学版)，2014年第1期，第116页。

　　48 阿旺嘉措，《民间苯教祭祀者“莱坞”的经书内涵及其文化特征》[J]，《西藏大学学报》(社会科学版)，2014年第1期，第116页。

　　49《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད། 》[M]དེབ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྷ་ས། ༢༠༠༠ལོ། ཤོག་ངོས༤༡༨།

　　50陈践编著，《吐蕃卜辞新探—敦煌P.T1047+ITJ763号〈羊胛骨卜〉研究》[M]，上海：上海远东出版社，2014年。

斯巴苯教文献中“bya rdang”一词的来源及其涵义考释

羊本才让

　　[内容摘要]本文主要对苯教各类史书、结绳占卜文书、斯巴苯教文献等中屡次出现的“bya rdang”一词的词源进行了追溯和探讨，前辈学者对该词的解释有点望文生义之举。笔者结合藏族斯巴苯教“bya rdang”仪式文献的内容，认为“bya rdang”一词具有封琼鸟为战神的祭祀山神仪式的名称、结绳占卜文书中称为“垛”仪式的名称、为琼鸟制作宝座的护身仪式的名称等涵义。

　　[关键词]斯巴苯教;“bya rdang”;词源;涵义;

An analysis of the etymology and meaning of "bya rdang"in Srid Ba Bon

Yangbum Tsering

　　[Abstract] This paper mainly traces and discusses the etymology of the word "bya dang" which often appears in all kinds of Bon historical books, knot divination documents, and the Srid Ba Bon documents. The predecessors' interpretation of the word is a little literal. This paper combines the contents of the documents on the ceremony of Tibetan Sird Ba Bon, and thinks that the word "bya rdang" has tree meangings, which are the name of the ritual of sacrificing khyung bird as the God of war, the name of the ritual called "gto" in the divination documents, and the name of the body protection ceremony for making the throne for khyung.

　　[Key words] Srid Ba Bon, "bya rdang", Etymology, The meaning

　　གཡང་འབུམ་ཚེ་རིང་། ཕ་ཡུལ་ཁྲི་ཀ ད་ལྟ་སི་ཁྲོན་སློབ་ཆེན་གྱི་ཏོའོ་ལུགས་དང་ཆོས་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་༢༠༡༨ལོའི་ཆོས་ལུགས་རིག་པའི་ཆེད་ལས་ཀྱི་འབུམ་རམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན། ཞིབ་འཇུག་གི་ཁ་ཕྱོགས་གཙོ་བོ་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གནས་སྐོར་ཡིན།

2020ལོའི་དེབ་གཉིས་པའི《ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ》དུས་དེབ་སྟེང་བཀོད།