བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་འཁྲུངས་འདས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་སྐོར་ལ་དཔྱད་པ།

བོད་ཀྱི་རྒྱལ་བོ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙད་པོ་ལ། བོན་པོའི་ལུགས་སུ་འཁྲུངས་ལོ་བཞེད་པ་གཅིག་ལས་མེད་དེ། སྤྱི་ལོའི་སྔོན་ཡར་བརྩིས་པའི་ཆིག་སྟོང་ཆིག་བརྒྱ་སོ་དྲུག(1136)ཤིང་བྱི་ལ་འཁྲུངས་པར་བཤད། དེ་ནས་ད་བར་སུམ་སྟོང་ཆིག་བརྒྱ་སོ་དྲུག(3136)ཡིན།
བན་དེའི་ལུགས་ལ་མི་མཐུན་པ་དགུ་ཡོད་དེ།
1 སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་སོ་དགུ(439)ཆུ་ཁྱི་ལ་འཁྲུངས་པར་འདོད་པ་ནི། གཡས་རུ་སྟག་ཚང་གི་རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད་ལུགས་ཡིན། འདི་རྒྱ་གར་གནས་བརྟན་སྡེ་བའི་ལུགས་ལྟར་ན་ཐུབ་པ་འདས་ནས་ལོ་དྲུག་སོང་བ་ཡིན། རི་པན་དང་རྒྱའི་ཡི་གེ་ཞིག་གི་ལུགས་ལྟར་ན། ཐུབ་པ་དགུང་ལོ26སྟེ་ཞལ་བཞུགས་པའི་རིང་རེད།
2 སྤྱི་ལོ་སྔོན་ལོ་བཞི་བརྒྱ་བཅུ་བདུན(417)ཤིང་བྱི་ལ་འཁྲུངས་པ་སུམ་པས་བཞེད།
3 སྤྱི་ལོ་སྔོན313ས་སྤྲེལ་ལ་འཁྲུངས་པ་ས་སྐྱའི་ཡིག་རྙིང་དུས་གསལ་སྒྲོན་མེའི་ལུགས།
4 སྤྱི་ལོ་སྔོན237ཤིང་བྱི་ལ་འཁྲུངས་པ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་བཻ་དཀར་དང་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པའི་བསྟན་རྩིས། བླ་བྲང་གདན་རབས་སོགས་ཀྱི་ལུགས།
5 སྤྱི་ལོ་སྔོན200ལྕགས་གླང་ལ་འཁྲུངས་ཞེས་ས་ཆེན་གྲགས་རྒྱན་བཞེད།
6 སྤྱི་ལོ་སྔོན195མེ་རྟ་ལ་འཁྲུངས་པ་གཙུག་ཕྲེང་བཞེད་ལུགས་གཅིག
7 སྤྱི་ལོ་སྔོན134མེ་ལུག་ལ་འཁྲུངས་པ་ས་སྐྱ་འཕགས་པའི་ལུགས།
8 སྤྱི་ལོ་སྔོན127ཤིང་སྟག་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ་རྒྱལ་བའི་མཛད་རྣམ། རྫོགས་ཆེན་དཔལ་སྤྲུལ།
9 སྤྱི་ལོ་སྔོན115མེ་སྟག་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། གཙུག་ཕྲེང་གི་བཤད་ལུགས་གཉིས་པ།
དེ་ལྟར་མི་མཐུན་པ་དགུ་ཙམ་སྟེ། འཁྲུངས་ལོ་གཅིག་ཡིན་པ་ལས་ཐམས་ཅད་ཡིན་མི་འགྱུར། སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མཛད་པ་ལྟར་ན་ལོ་རེར་འཁྲུངས་པའི་ཚུལ་བསྟན་ཀྱང་ཆོག་ཟེར་ན་ཡང༌། ལོ་རྒྱུས་ལ་ཐུན་མོང་སྣང་ཚུལ་གྱི་དོན་དངོས་གཞི་འཛིན་པ་ལས། ལྷ་སྒྲུང་ལྟ་བུའི་བཤད་ཚུལ་ཁས་མི་ལེན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། དེས་ན་གཉའ་ཁྲིའི་འཁྲུངས་ལོ་མར་འདེད་མ་བྱས་ན། ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་སྔོན་ལ་གཉའ་ཁྲི་བྱོན་ན། དེའི་དབུ་བླར་གཤེན་ནམ་མཁའ་སྣང་བ་མདོག་ཅན་བྱོན་ནས་གསང་སྔགས་སྤེལ་བས། ཐུབ་པ་མ་བྱོན་གོང་བོད་ན་ནང་བ་སངས་རྒྱས་པའི་བསྟན་པ་ཡོད་པ་ཁས་ལེན་དགོས་པར་འགྱུར་བས་དེ་ལྟར་བཤད་པ་ཡིན་ཏེ། སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མཆོག་གི་བསྟན་པ་ནི། ཐུབ་པ་མ་བྱོན་གོང་ནས་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས། སྟོན་པ་གཤེན་རབ་དང་ལོའུ་ཀྱུན(老君)གཅིག་རེད་ཟེར་བ་དང༌། དེ་གཉའ་ཁྲི་མན་ཆད་ནས་བྱོན་པར་བཤད་པ་སོགས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་རྟོགས་ཐུབ་བོ།། དེས་ན་སྲོང་བཙན་ཚུན་ཆད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་ཕྱོགས་ཞེན་དབང་གིས་བཤད་ཚུལ་དུ་མ་བྱུང་བ་ཤ་སྟག་གོ།
ཡང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ཉེར་བརྒྱད་པ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རིའི་འཁྲུངས་ལོ་མི་མཐུན་པ་བརྒྱད་ཡོད་དེ།
1 བོན་ལུགས་ལ་སྤྱི་ལོ254ཤིང་ཁྱི་ལ་འཁྲུངས་པར་བཤད། དེ་དང་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་བཻ་དཀར། སུམ་པའི་མ་རྩིས། བྲག་དགོན་པའི་རྩིས་སོགས་མཐུན།
2 སྤྱི་ལོ244ཤིང་བྱི་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ་སུམ་པའི་བུ་རྩིས་དང་ཆོས་འབྱུང༌།
3 སྤྱི་ལོ347མེ་ལུག་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ་ཚུལ་སེང་ཆོས་འབྱུང༌།
4 སྤྱི་ལོ348ས་སྤྲེལ་ལ་འཁྲུངས་པར་འདོད་པ་ས་སྐྱའི་དུས་གསལ་སྒྲོན་མེ་དང༌། ངོར་བ་དཀོན་ལྷུན་གྱི་ཆོས་འབྱུང་སོགས་ཀྱི་ལུགས།
5 སྤྱི་ལོ366མེ་སྟག་ལ་འཁྲུངས་པ་ས་སྐྱ་འཕགས་པའི་ལུགས།
6 སྤྱི་ལོ374ཤིང་ཁྱིར་འཁྲུངས་པ་དཔལ་སྤྲུལ་དང་འཇུ་མི་ཕམ་ལུགས།
7 སྤྱི་ལོ506མེ་རྟ་ལ་འཁྲུངས་པ་ས་སྐྱ་གྲགས་རྒྱན་བཞེད།
8 སྤྱི་ལོ419ས་ལུག་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ་གཡས་རུ་སྟག་ཚང་བ།
བོད་རྒྱལ་སོ་གསུམ་པ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་འཁྲུངས་ལོ་ལ་མི་མཐུན་པ་གསུམ་ཙམ་བྱུང༌།
སྤྱི་ལོ617 མེ་གླང་ལ་འཁྲུངས་པར་འདོད་པ་རང་ལུགསཡིན། འདི་ས་ཆེན་གྲགས་རྒྱན། རྒྱལ་བ་ཀློང་རམས་པ། པཎ་ཆེན་བསོད་གྲགས། དཔལ་བོ་གཙུག་ཕྲེང༌། ཚལ་བའི་དེབ་དམར། ངོར་བ་དཀོན་ལྷུན། འཇམས་དབྱངས་བཞད་པ། དབལ་མང༌། བྲག་དགོན། སུམ་པ། རྒྱའི་ཡི་གེ་རྣམས་མཐུན། གཙུག་ཕྲེང་གིས་ལོ་འདིར་རྒྱ་བཟའ་དང་བལ་བཟའ་འཁྲུངས་ཞེས་བཤད། དེའི་ཕྱི་ལོ་རྒྱ་ནག་གི་ཐང་རྒྱལ་རབས་ཚུགས། ཐང་ཀོ་ཙུ(唐高祖)ནས་སྲིད་བསྐྱངས་པ་སོགས་རྒྱ་བོད་ཀྱི་དུས་ཚིགས་འདིར་འགྲིགས་སྙམ།
སྤྱི་ལོ629ས་གླང་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། འགོས་ལོ། འཁོན་སྟོན། རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ། སྡེ་སྲིད་ཀྱི་བཻ་དཀར་དང་དུ་ཀཱུ་ལའི་ཁ་སྐོང༌། འཇིགས་གླིང༌། ཅོ་ནེ་གྲགས་པ། སུམ་པའི་མ་རྩིས། བྲག་དགོན། འཇུ་མི་ཕམ་སོགས་ཡིན་ལ། བོན་ལུགས་ཀྱི་མཁན་ཆེན་ཉི་མ་རྗེས་འབྲངས་དང་བཅས་པའང་དེར་མཐུན་པར་འདུག་ནའང༌། དེ་ལྟར་ན་རྒྱ་བཟའ་དང་བལ་བཟའ་གཉིས་སྲོང་བཙན་གྱི་སྤྱན་གཡས་གཡོན་ལས་འོད་ཟེར་སྤྲོས་ཏེ། བཙུན་མོ་ལོ་བཅུ་དྲུག་ཅན་ལ་འཕེན་པ་བཏང་ཞེས་པའི་ལོ་རྒྱུས་དང་མཐུན་དཀའོ།།
དེ་ལྟར་སྲོང་བཙན་འཁྲུངས་འདས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་ཡར་འདེད་མར་འདེད་བྱེད་དོན་ནི། འཇམ་དཔལ་རྩ་རྒྱུད་ལས། མི་ཡི་་དབང་པོ་དེ་ཡང་གྲུབ།། ལོ་ནི་བརྒྱད་ཅུར་རྒྱལ་སྲིད་བྱ། །ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་གཅིག་པུར་དང་དུ་བླངས་ནས། དེ་སྲོང་བཙན་ལ་ལུང་བསྟན་པ་ཡིན་ཞེས། དགུང་ལོ་བརྒྱད་ཅུར་བཞུགས་ཞེས་པ་དང༌། ཡང་ཁྱི་ལོར་འདས་པ་ལ་འགྲིགས་དགོས་ཕྱིར་གྱ་གཉིས་ལ་འདས་ཞེས་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། དེའི་དབང་གིས་ཁྲི་སྡེ་དང་ཁྲི་སྲོང་མར་བསྣུར་བྱས་ཤིང༌། ཁྲི་རལ་དང་དར་མ་སྐུ་མཆེད་ཀྱང་དྲུག་ཅུ་སྐོར་གཅིག་གིས་འཕྱི་བ་དེ་བྱུང་ངོ༌།།
དེས་ན་སྲོང་བཙན་གྱ་གཉིས་ལ་བཞུགས་ན་དུས་ཚིགས་མི་འགྲིག་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཉུང་ཙམ་ཞུ་ན། གཙུག་ཕྲེང་ལྟར་སྲོང་བཙན་དང་བལ་ བཟའ་དང་རྒྱ་བཟའ་གསུམ་སྤྱི་ལོ619མེ་གླང་ལ་འཁྲུངས་པ་ན་མཉམ་དུ་བཞེད་པ་འཐད་དེ། དེའི་ཕྱི་ལོ་ས་སྟག་ལ། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཚུགས། གོང་མ་ཐང་ཀོ་ཙུས(唐高祖)སྲིད་བསྐྱངས་ནས་ལོ་དགུ་སྟེ། སྲོང་བཙན་དགུང་ལོ་བཅུ་བཞེས་པའི་སྐབས། ཐང་གི་གོང་མ་གཉིས་པ་ ཐང་ཐེ་ཙུངཐང(唐太宗)གོང་མའི་ཁྲིར་བཞུགས་ནས་སྲིད་བསྐྱངས་པ་དང༌། དེ་ནས་ལོ་གསུམ་སྟེ། སྤྱི་ལོ629སྲོང་བཙན་དགུང་ལོ་བཅུ་གསུམ་བཞེས་སྐབས་ཡབ་རྒྱལ་པོ་གནམ་རུ་སྲོང་བཙན་གྱིས་རྒྱལ་སྲིད་ཕུལ་ནས་སྲོང་བཙན་བོད་ཀྱི་རྗེ་བོར་མངའ་གསོལ། དེ་ནས་ཡབ་འདས། སྲོང་བཙན་གྱིས་སྲིད་བསྐྱངས་པ་དང༌། ཐང་ཐེ་ཙུང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་བསྐྱངས་པའི་སྐུ་ཚེ་ཡུན་ཕལ་ཆེར་མཉམ། སྤྱི་ལོ649 ས་བྱ་ལོར་ཐང་ཐེ་ཙུང(唐太宗)དགུང་ལོ་ང་གཉིས་པ་ལ་འདས། དེའི་ཕྱི་ལོ་ལྕགས་ཁྱི་ལ་ཐང་ཀོ་ཙུང(唐高宗)ཁྲིར་བཞུགས་པ་ལ་སྲོང་བཙན་ནས་རྒྱ་དཔོན་ཆན་སུན་བརྒྱུད་ནས་གོང་མར་ཡི་གེ་བཏང་བར། གནམ་གྱི་སྲས་ཁྲི་ལ་གསར་དུ་བཞུགས་པ་ལགས། གལ་ཏེ་གོང་མའི་ཆབ་འབངས་ངོ་ལོག་པ་བྱུང་ན། ཁོ་བོས་དམག་བཏང་སྟེ་གྲོགས་དན་བྱས་ཆོག འདིར་གསེར་གྱི་ཡོ་བྱད་རྣམ་གྲངས་བཅོ་ལྔ་གོང་མའི་མདུན་དུ་ཕུལ། ཞེས་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་རྒྱའི་ཡི་གེ་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བ་ལས་གསལ། དེ་ལ་ཐང་ཀོ་ཙུང(唐高宗)གིས་སྲོང་བཙན་ལ་ཧུ་མ་དུ་ཝེ(ཧྥུ་མ་ཏུ་ཝེའི驸马都尉)ཞེས་པ་མག་པའི་ཆོ་ལོ་དང༌། སའི་ཁུན་དབང(ཤིས་ཧེའི་ཅུན་ཝང西海郡王)ཞེས་པ་མཚོ་སྔོན་གྱི་རྒྱལ་བོའི་ཆོ་ལོ་གནང་བ་བསྐུར་ཞེས་དང༌། ཕོ་ཉ་བ་ལྷ་སར་འབྱོར་སྐབས་སྲོང་བཙན་འདས་ཟིན་ཞེས་དེབ་དམར་ལས་གསལ་བར་བཤད་དོ།།
ཡང་ལྕགས་ཕོ་ཁྱི་ལ་སྲོང་བཙན་འདས་རྗེས་སུ་སྲས་གུང་སྲོང་སྔར་ནས་འདས་ཟིན་པས་མང་སྲོང་མང་བཙན་ལོ་ན་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བ་སྲིད་ཁྲིར་བཞག་སྟེ། བློན་པོ་མགར་སྟོང་བཙན་གྱིས་སྲིད་སྐྱོང་རོགས་མཛད་ཅེས་པ་དང༌། དེ་ཡང་རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ལྟར་ན་ལོ་བཅོ་ལྔ་དང༌། དེབ་དཀར་ལྟར་ན་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ལོན་ནས་མགར་འདས་པར་བཤད་པ་དང༌། གཙུག་ཕྲེང་གིས་ཡུ་གྱར་ཡུལ་བླངས་པའི་དམག་ཐོག་ཏུ་འདས་ཞེས་པ་སོགས་ལ་དཔྱད་ན་བལ་བཟའ་དང་རྒྱ་བཟའ་བསུ་སྐབས། མགར་བློན་པོ་རྒན་གྲས་ཡིན་ཟེར་བས། སྲོང་བཙན་གྱ་གཉིས་ལ་བཞུགས་ན། སྐབས་དེར་མགར་ལོ་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བ་ཡིན་དགོས་ཤིང༌། དེ་ནས་སྲས་ལ་སྲིད་སྐྱོང་རོགས་ལོ་དེ་ཙམ་དུ་མཛད་ན། ལོ་བརྒྱ་དང་བཅུ་ལྷག་གི་སྐབས་སུ་དམག་དཔོན་བྱེད་དགོས་བྱུང་བ་སོགས་ལ་ཡིད་ཆེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། དེ་བས་ན་སྲོང་བཙན་སོ་བཞི་ལ་འདས་པ་ཁས་ལེན་དགོས་སྙམ། སྐུ་ཚེ་མ་རིང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང༌། སྲས་གུང་སྲོང་འདས་རྗེས་སླར་དྲག་པོའི་སྒོ་ནས་སྲིད་བསྐྱངས་པའི་སྐབས། ཁྲིམས་ཁང་དུ་མི་མང་པའི་མིག་བྲུས་པ། ཡན་ལག་བཅད་པ་སོགས་ཡ་ང་བའི་ཁྲིམས་ལུགས་སྣ་ཚོགས་བཀོལ་བ་དང༌། བཙུན་མོ་རྣམས་ཀྱིས་ཅི་འདོད་ལྟར། ཕོ་བྲང་མང་པོ་བཞེངས་པའི་དོན་དུ་འདངས་རྣམས་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལྟ་ཅི་སྡུག་བསྔལ་བས་ཚེ་སྲོག་འདོར་དགོས་པ་ཡང་མང་དུ་བྱུང་ཞིང་འབངས་རྣམས་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཐུག་ནས་གནོད་འཚེ་བྱུང་བ་རེད་དེ། རྒྱལ་པོ་དང་བཙུན་མོ་གཉིས་ཏེ་གསུམ་པོ་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐུའི་ཐུགས་ཀར་ཐིམ་ཚུལ་བཤད་པ་དང༌། སྤྲུལ་པའི་རྒྱལ་པོས་སྤྲུལ་པའི་མི་ལ་ཆད་པ་བཅད་པ་ཟེར་བ་སོགས་དང་གཤེགས་ཚུལ་མི་ལེགས་པ་དང༌། གདུལ་བྱ་འདུལ་བའི་ཐབས་ཚུལ་མ་འགྲིགས་པ་སོགས་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ལས་དངོས་ཤུགས་གང་རུང་གིས་བསྟན་ཟིན་ཏོ།།
རྒྱལ་པོ་ཉིད་སྐུ་ན་ཆུང་དུས་ཐུགས་དམ་གྱི་ཉམས་ལེན་དང་ཞལ་འདོན་ནི། ཞི་བ་གཡུང་དྲུང་ཡོངས་རྫོགས། ཁྲོ་བོ་ངོ་མཚར་རྒྱས་པ་དང་གསེར་ལུང་དྲི་མེད། ཉི་ཁྲི་ཆིག་འབུམ། དྲི་མེད་ཤེལ་མདོ་རྣམས་ཡིན་ཞེས་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁ་བྱང་ལས་གསུངས་ཚུལ་ལྟར་ལ། སྐུ་ཚེ་དཀྱིལ་ནས་རྒྱ་གར་བན་དེ་མང་པོ་བྱོན་ནས་ཐུགས་ཅུང་ཟད་འགྱུར་ཏེ། རྒྱ་གར་གྱི་ཆོས་ཟ་མ་ཏོག རྡོ་རྗེ་གཅོད་པ། མདོ་སྡེ་པད་དཀར་རྣམས་དང་སྔ་མ་ཟུང་འབྲེལ་དུ་ཉམས་བཞེས་མཛད། དེ་རྗེས་གྲུབ་མཐའ་འགྱུར་བས། རྒྱ་གར་བན་དེ་རྗེས་འབྲང་དང་བཅས་པས་རྒྱལ་པོ་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཚད་མེད་མཛད་དེ། སྤྱན་རས་གཟིགས་དངོས་ཡིན་པ་དང༌། སྲོང་བཙན་ལ་ཨ་མི་དེ་ཝའི་དབུ་བྱུང་ཚུལ། ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ནས་བོད་ལ་རྒྱལ་པོ་མགོ་གཉིས་པ་བྱུང་ཞེས་སྐྲག་ནས་གུས་འདུད་བྱས་ཚུལ་དང༌། རྒྱལ་པོ་ཕན་ཚུན་ལ་སྐྱེས་དང་ཡི་གེ་བསྐུར་རེས་མཛད་ནས་གཟོད་ཡི་གེ་དགོས་ཚུལ་ཤེས་ཏེ། ཐོན་མི་རྒྱ་གར་དུ་མངགས། སམྦྷོ་ཊ་རྒྱ་གར་དུ་ལེགས་པར་འབྱོར་ནས་གསེར་བྲེ་གང་དང་གསེར་གྱི་པ་ཏྲ་སོགས་ཕུལ་ནས། པཎྜི་ཏ་ལྷ་རིག་པའི་སེང་གེ་ལས་སྒྲ་པ་ཎི་བྱཱ་ཀ་ར་ཎ། ཀ་ལ་པ། ཙནྟྲ་པ། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་མདོ་རྒྱུད་ཉེར་གཅིག་སོགས་བསླབས་ནས་ཤེས་པ་མ་ཟད། ལོ་གསུམ་གྱི་ནང་དུ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་བྱ་བ་མཐའ་དག་ཀྱང་ལེགས་པར་གྲུབ། དེ་ནས་བོད་དུ་བྱོན་ནས་བོད་ཡིག་གསར་དུ་བཟོས། དེ་ལ་དཀའ་ངལ་བྱུང་ཚེ་རྨི་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས། ཅ་ཆ་ཇ་དང་ཞ་ཟ་འ་སྟེ་ཡི་གེ་དྲུག་དགོས་པ་གཟོད་ཤེས་ཚེ་ཡི་གེ་དྲུག་གསར་དུ་བསྣན་ནས་སྐད་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་སོགས་བཤད་པ་ནི། སྔོན་བོད་ན་ཡི་གེ་མེད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཙམ་དུ་བཀོད་པ་ཡིན་ཡང༌། དོན་ངོ་མ་དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཏེ། ལོ་གསུམ་ནང་དུ་སློབ་གཉེར་དང་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་བྱ་བ་མཐར་ཕྱིན་པའི་མཁྱེན་རྩལ་ཆེ་བའི་སློབ་སྤོན་དེས། རྒྱུན་དུ་སྤྱོད་བཞིན་པའི་ཅ་ལག ཇ་ཆང༌། འོ་ཞོ། ཟ་འཐུང་སོགས་ཡིད་ལ་མི་ཤར་བར། རྨི་ལམ་དུ་གཞན་གྱི་སྐད་ལ་ཉན་ནས་ཡི་གེ་དྲུག་དགོས་པ་ཤེས་སོང་ཞེས་པ་ཐོན་མི་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་ཚིག་ཏུ་མི་འགྲོ་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡིད་ཆེས་ཅན་དུའུང་མི་འགྱུར་རོ།། འོན་ཀྱང་འཇམ་དབྱངས་མི་ཡི་རྣམ་རོལ་སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས། ཡི་གེའི་གཟུགས་ཇེ་ལེགས་སུ་བཏང་བ་དང༌། སྒྲ་རིག་པའི་བརྡ་དག་གི་སྦྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སུམ་བཅུ་བ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲའི་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་ལ་དཔེ་བླངས་ནས་བརྩམས་པ་དང༌། བོན་ལུགས་ཀྱི་ཡི་གེ་འབྱུང་ཆེན་དང་འབྱུང་ཆུང་གི་རྣམ་བཞག་ལ་ཕོ་མོ་མ་ན་ལྷང་ལྷང་་གི་མིང་བཏགས་ནས་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པ་བརྩམས་པ་སོགས་ཕྱག་རྗེས་བླ་ན་མ་མཆིས་པའི་བཀའ་དྲིན་ནི་བན་བོན་ཀུན་གྱིས་ཁས་ལེན་པར་སྣང་ངོ༌། དེས་ན་ཕྱིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་དག་ཆོས་ལུགས་ཕྱོགས་ཞེན་གྱི་དབང་དུ་སོང་ནས་ཆོས་ལུགས་སྔ་མ་རྩིས་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ཐབས་ཁོ་ནར་ཟད་དོ། མཁས་པ་རང་རང་གི་གསུངས་པའི་ཤུགས་ལའང་སྔོན་ཆད་བོད་ལ་ཡི་གེ་ཡོད་པར་མ་ཟད་རིག་གནས་དར་ཡོད་པའང་ཅུང་ཙམ་རེ་གསལ་བར་ཐོན་འདུག་སྟེ། ལོ་རྒྱུས་ཀུན་ལས་གཉའ་ཁྲིའི་དུས་བོད་ཀྱི་ཤེས་པ་ཅན་བཅུ་གཉིས་ཡོད་པར་བཤད་པ་དེ་ཡང་ཤེས་ལྡན་གྱི་ཡོན་ཏན་པ་སྐོར་བཅུ་གཉིས་ལ་གོ་དགོས་ཤིང༌། ཤེས་པའི་གནས་གང་དང་གང་ཡིན་པ་ལོ་རྒྱུས་སྔ་མ་རྣམས་ལས་བཤད་པ་ལྟར། ཁོ་བོས་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཤེལ་གྱི་རྒྱང་མཐོང་ཞེས་པར་བྲིས་ཡོད་པས་འདིར་མང་དུ་དོགས། དེའི་ཁུངས་ནི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་བོད་ཡུལ་དུ་བྱོན་སྐབས། རྒྱུའི་བོན་གྱི་ལུང་གནངས་ཏེ་རིམ་བཞིན་འབྲས་བུའི་བོན་གསང་སྔགས་སྤྱི་སྤུངས་སྐོར་གསུམ་དང༌། རྫོགས་ཆེན་གྱི་བོན་སྡེ་རྣམས་དར་ཞིང་རྒྱས་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། གྲུབ་པ་ཐོབ་པ་དང་འཇའ་ལུས་པ་མང་པོ་ད་ལྟའི་བར་དུ་བྱོན་པ་ནི་མཐོང་ཐོས་མངོན་གྱུར་ཡིན་ནོ། སྔོན་ཡི་གེ་ཡོད་པས་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་བཀའ་གླེགས་བམ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་བོད་དུ་དར། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྩམས་པའི་ཞང་བོད་ཀྱི་པཎ་གྲུབ་དུ་མའི་བཀའ་བརྟེན་ཀྱང་མང་དུ་བཞུགས་པ་དེ་བོད་ཡིག་ཁོ་ནའོ།།
བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་སོ་བརྒྱད་པ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ལ་འཁྲུངས་ལོ་མི་མཐུན་པའི་སྐོར་བདུན་ཙམ་ཡོད་དེ།
1 སྤྱི་ལོ718ས་རྟ་ལོ་ལ་འཁྲུངས་པར་བཞེད་པ། བོན་ལུགས་ཀྱི་མཁན་ཆེན་ཉི་མ་སོགས་ཡིན་ལ། སྐབས་འདིར་ཡབ་མེས་ཨག་ཚོམ་དགུང་ལོ27དང་ཁྲི་སྲོང་གི་མ་ཡིན་ཟེར་བའི་ཀྱིམ་ཤང(ཅིན་ཁྲིན)ཀོང་ཇོ་ལོ19ཡིན་པར་འདོད(ལོ་བརྒྱད་ཀྱིས་ཆེ་ན་རྒན་པ་ཞེས་བཏགས་ཀྱང་རུང་སྙམ)
2 སྤྱི་ལོ730ལྕགས་རྟ་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། བཻ་དཀར། སུམ་པའི་མ་རྩིས། བྲག་དགོན་རྩིས། འཇིགས་མེད་གླིང་པ་སོགས་ཡིན། འདི་སྐབས་མེས་ཨག་ཚོམ་དགུང་ལོ39དང་ཀོང་ཇོ་ལོ31ཡིན།
3 སྤྱི་ལོ742ཆུ་རྟ་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ། ཏུན་ཧོང་ཡི་གེར་བཤད་ཚུལ། (རྒྱའི་ཡིག་ཚང་དུ་འདི་སྐབས་ཀོང་ཇོ་འདས་པའི་ཕྱི་ལོ་ཡིན་པས་ཡིད་མ་ཆེས་ལ། ཏུན་ཧོ་ཡི་གེར་ཡང་ཀྱིམ་ཤིང་ཀོང་ཇོ་ས་ཡོས་ལོར་འདས་ནས་ལོ་གསུམ་སོང་བ་ཡིན། དེ་ལྟར་ན་ཁྲི་སྲོང་གི་མ་ཡིན་ཟེར་ཚུལ་མེད།)
4 སྤྱི་ལོ767ས་སྤྲེལ་ལ་འཁྲུངས་ཞེས་གཡུ་ཐོག་རྣམ་ཐར་ལས་བཤད་ཚུལ་ཏེ། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་དང་ན་མཉམ་ཡིན་ཟེར།(འདི་སྐབས་ཀོང་ཇོ་འདས་མེད་ན་ལོ69ཡིན་པས་ཡིད་མ་ཆེས།)
5 སྤྱི་ལོ778ས་རྟ་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། བུ་སྟོན། བསོད་གྲགས༌། འཇམ་བཞད། དབལ་མང༌། གཡའ་སེལ་་སོགས་ཡིན་ལ། འདི་ལུགས་སྔ་མ་དང་དྲུག་ཅུ་སྐོར་གཅིག་གིས་ཁྱད་ཤོར་ལ། བཻ་དཀར་དང་དེའི་གཡའ་སེལ་གཉིས་ལ་ལོ49ཁྱད་བྱུང༌།(ཀོང་ཇོ་ལོ79)
6 སྤྱི་ལོ790ལྕགས་རྟ་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། ས་ཆེན་གྲགས་རྒྱན། ཚལ་པ་ཀུན་རྡོར། རྒྱལ་རབས་གསལ་མེ། དཔའ་བོ་གཙུག་ཕྲེང༌། སུམ་པ། བ་རི་སྟག་ཚང་བ་སོགས་ཡིན།(འདི་སྐབས་ཀོང་ཇོ་ལོ91ཡིན་དགོས།)
7 སྤྱི་ལོ802ཆུ་རྟ་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། རྒྱལ་དབང་བདུན་པ། སྨིན་གླིང་ཆོས་དཔལ། དཔལ་སྤྲུལ་སོགས་ཡིན། (འདི་སྐབས་ཀོང་ཇོ་ལོ༡༠༣ཡིན་དགོས། ཀོང་ཇོའི་འཁྲུངས་ལོ་རྒྱའི་ཡི་གེ་ལ་མཐུན་ན་ལེགས་ཏེ་རྒྱས་རང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ཀར་བྲི་བ་ལས། ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་སོང་རྗེས་དཔྱད་ནས་བྲིས་པ་མིན་པས་སོ) དེ་ལྟར་ལོ་ཚིགས་མ་མཐུན་པའི་དབང་གིས་པད་འབྱུང་དང་བོངྷི་སཏྭ་བོད་དུ་བྱོན་པ་དང༌། བསམ་ཡས་བཞེངས་གྲུབ་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་ཀྱང་མི་མཐུན་པར་གྱུར་པ་ཡིན་ནོ།། དེས་ན་ཕྱོགས་ལྷུང་གི་དབང་དུ་མ་སོང་བར་གཟུ་བོའི་བློས་ཞིབ་མོར་དཔྱད་ན། གཉའ་ཁྲི་ནས་སྲོང་བཙན་བར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ནི་བོན་ལུགས་དང་མི་བསྟུན་ཀ་མེད་བྱུང་སྟེ། དེ་སྐབས། བླ་མ་ཆེ་དྲུག གདུང་རྒྱུད་བཅུ་གསུམ། འཛམ་གླིང་རྒྱན་དྲུག མཁས་པ་མི་བཞི། ལོ་པཎ་གཤེན་བརྒྱད། བོན་ཆེན་བཞི་བཅུ། དྲན་པ་ཡབ་སྲས་སོགས་བྱོན་ནས་གསང་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་སྤེལ་བ་ལགས་ལ། རྒྱལ་པོ་རྣམས་བསྟན་སྦྱིན་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། གསང་སྔགས་རིག་པ་འཛིན་པ་ཁོ་ནར་བྱོན་པ་མང་བས། སྤྱི་སྤུངས་བླ་བརྒྱུད་ལྟ་བུ་ལས་ཤེས་ཏེ། དེ་དག་བླ་སློབ་ཚུལ་དང་མཆོད་ཡོན་འབྲེལ་བར་བྱོན་པས་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་གནས་མེད་དོ། སྲོང་བཙན་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཐང་ཐེ་ཙུང(唐太宗)དང་ཀོང་ཇོ་སྔ་མ་དང་ཐང་ཀོ་ཙུང(唐高宗)སོགས་ཀྱི་དུས་དང་འགྲིགས་དགོས་སྙམ་མོ།།
བོད་རྒྱལ་ཞེ་གཅིག་པ་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་གྱི་འཁྲུངས་ལོ་ལ་མི་མཐུན་པ་གསུམ་ཙམ་དུ་འདུག
1 རང་ལུགས་སྤྱི་ལོ806མེ་ཁྱི་ལ་འཁྲུངས་པར་འདོད། འཇམ་དབྱངས་བཞད་པའི་བསྟན་རྩིས་ལུགས་འདིར་མཐུན། འདི་བསྟན་རྩིས་ཀུན་བཏུས་ལས་དྲུག་ཅུ་སྐོར་གཅིག་གིས་སྔ་སོང་ཞེས་བཤད་ཀྱང་སྔ་ཆེས་བའི་རྒྱུ་མཚན་མེད་དེ། ཁྲི་རལ་དགུང་ལོ་བཅུ་དྲུག་གི་ཐོག་རྒྱ་རྗེ་མུ་ཙུང་གོང་མའི་ཁྲིར་བཞུགས་ནས་རྣམ་པ་གཉིས་ཀས་དབོན་ཞང་རྡོ་རིང་བསླངས་པ་སྤྱི་ལོ821ཡིན་པས་སོ།།
2 སྤྱི་ལོ855ཤིང་ཕག་ལ་འཁྲུངས་ཞེས་ས་པཎ་བཞེད་ལུགས་སྔ་མ་ལྟར་ན་ཁྲི་རལ་འདས་ནས་ལོ19ཡིན།
3 སྤྱི་ལོ866མེ་ཁྱི་ལ་འཁྲུངས་ཟེར་བ། ས་ཆེན། བུ་སྟོན། དེབ་དམར། བསོད་གྲགས། གསལ་མེ། རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ། དུ་ཀཱུ་ལ་དང་བཻ་དཀར། གཙུག་ཕྲེང༌། སུམ་པའི་མ་རྩིས་ཆོས་འབྱུང༌། འཇུ་མི་ཕམ་དང་རྒྱལ་བའི་མཛད་རྣམ་སོགསཡིན་པར་བཤད། ལུགས་ཕྱི་མ་འདི་རྒྱ་རྗེ་མུ་ཙུང་སྐབས་དབོན་ཞང་རྡོ་རིང་བསླངས་པ་ལ་འགྲིགས་ཐབས་མེད་དེ། གོང་མ་ཙིན་ཙུང་དང་འུན་ཙུང༌། གི་ཞུང་སོགས་ཁྲིར་བཞུགས་པའི་རྗེས་ཡིན་པས་ལོ་ཚིགས་འགྲིགས་དཀའ།