ཁྱུང་ཡུལ་རལ་བྲོའི་བྱུང་ཚུལ་དང་དེའི་སྒྱུ་རྩལ་སྐོར་ཅུང་ཙམ་གླེང་བ།

ཁྱུང་ཡུལ་རལ་བྲོའི་བྱུང་ཚུལ་དང་དེའི་སྒྱུ་རྩལ་སྐོར་ཅུང་ཙམ་གླེང་བ།

浅谈琼布热巴舞的渊源及艺术特点

གླིང་སྨན་གཡུང་དྲུང་བཀྲ་ཤིས། 林美永忠扎西

ཁྱུང་ཡུལ་ནི་ཞང་ཞུང་ཤེས་རིག་གི་ཕ་ས་དང་། རལ་པའི་ཞབས་བྲོ་ཡི་འབྱུང་ཁུངས་ཞེས་སུ་འབོད་ཀྱང་ད་ལན་རང་ཉིད་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་དང་འབྲེལ་བའི་སྒོ་ནས་རལ་པའི་བྲོ་ཡི་སྐོར་མདོ་ཙམ་བརྗོད་འདོད་བྱུང་། དེ་ཡང་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཁྱུང་ཡུལ་ཁམས་འདི་ནི་ཞང་ཞུང་སྒོ་ཕུག་བར་གསུམ་དུ་དབྱེ་བའི་ནང་གསེས་སྒོ་པ་ཡིན་པ་དང་། ཁུལ་འདིར་ཆོས་དང་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་རྩེད་བྲོ་སོགས་ཚང་མ་གནའ་རབས་ཞང་ཞུང་གི་ཆོས་རིག་གོམས་གཤིས་སོགས་དང་སྒོ་ཀུན་ནས་འབྲེལ་བ་ཟབ་ལ། ཕལ་ཆེ་བ་དེ་ལས་འཕྲོས་པའི་དཔང་རྟགས་དང་རྒྱུ་མཚན་ཀྱང་མང་དུ་འདྲེན་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེ་འདྲ་ཡིན།

དང་པོ། རལ་བྲོ་དང་ཤོན་རྩེད་དེ་མིན་བོན་གྱི་ཆོ་ག་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ།

　　གཅིག གནའ་སྔ་མོ་ནས་བཟུང་ས་ཆ་འདིར་རོལ་དབྱངས་དང་བྲོ་གར་གྱི་རིགས་རྣམ་གྲངས་དུ་མ་ཞིག་དར་མྱོང་བ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་ང་ཚོར་ར་སྤྲོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་སྟེ། སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་མཛད་རྣམ་རྒྱས་པ་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད།》ནི་ བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་ཤེས་རིག་ཀུན་འདུས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཡོངས་སུ་ཚང་བའི་དེབ་ཐེར་གཙིགས་ཆེན་ཞིག་རེད། དེའི་ནང་དུ་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་མཛད་སྒོའི་རྣམ་པ་སྐབས་སུ་“ལ་ལ་ཞིག་ནི་དུང་འབུད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་རྔ་བརྡུང་ངོ་།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་གཤང་དཀྲོལ་ལོ།།”ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “ལ་ལ་ཞིག་ནི་གླིང་བུ་འབུད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་པི་ཝང་སྒྲིལ་ལོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་སྦ་གླིང་འབུད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་སྨྱུག་གླིང་འབུད་དོ།།” ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “ལ་ལ་ཞིག་ནི་གར་བྱེད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་རོལ་མོ་བསྒྱུར་རོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་སྒང་བསྒྱུར་རོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་སྒང་རྩེའོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་སྒོང་སྤོར་རོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་ཤོན་འཁྲབ་བོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་ཁྱུང་མོའི་ལྡིང་གར་བྱེད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་རྟ་མཆོག་གི་དཀྱུས་གར་བྱེད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་ལྷ་བྲན་གྱི་དགྱེས་གར་བྱེད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་ལྷ་མོའི་འཛུམ་གར་བྱེད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་ཁྲོ་བོའི་འགྱིང་གར་བྱེད་ དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་ཤ་ཟའི་རོལ་ཚོམ་བྱེད་དོ།། ལ་ལ་ཞིག་ནི་རྒྱལ་ཆེན་གྱི་འགྱིང་གར་བྱེད་དོ།། ” ཞེས་དང་། ཉེ་ལམ་རྒྱ་གར་ མངའ་ཁོངས་མོན་རྟ་དབང་ནས་རྙེད་པའི་དཔེ་རྙིང་《ལྷ་གཞུང་གཏེར་མ་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ།》ལས་རལ་ཆས་ལྟ་བུ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་སྐུ་ལ་རྫོགས་པར་བརྒྱན་པ་གསལ་ཏེ། ཕ་ཇོ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཁོང་། སྐུ་ནི་ལྷ་དང་གསས་ཀྱི་བརྒྱན། གསུང་ནི་སྨྲང་དང་བོན་གྱི་བརྒྱན། ཐུགས་ནི་ལྟོ་དང་སྤྱད་ཀྱི་བརྒྱན། སྐུ་ལ་ཞེ་ཐུལ་སྲམ་ཐུལ་གསོལ། དབུ་ལ་སྟག་ཞྭ་ཁྲ་མོ་གསོལ། ཞབས་ལ་གཟིག་ལྷམ་ཡུ་ཐུང་གསོལ། ཞེས་དང་། ཇོ་༼ཇུ་༽ཐིག་ཐག་པ་སློ་༼གློ་༽ལ་རྟགས་༼བཏགས༽། རྔ་གྲམ་པོ་གཞུང་རྒྱལ་རྒྱབ་ལ་ཁུར། གཤང་མཁར་མོ་འཁྲོལ་ཆེན་ཕྱག་ན་བསྣམས། ཞེས་འཁོད་པ་ལྟར་ན་ཇུ་ཐིག་ཐག་པ་གློ་ལ་བཏགས་ཟེར་བ་དེས་དེང་སང་རལ་པ་འཁྲབ་མཁན་ཕོ་ཡི་སྐེད་པར་དཀྲིས་པའི་ཉྭ་རྒྱའམ་ཐག་རལ་ཞེས་པ་དེའི་འབྱུང་ཁུངས་ནི་ཕ་ཇོ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མཆོག་ནས་ཇུ་ཐིག་ཐག་པ་གློ་ལ་འདོགས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་ལས་འཕྲོས་པ་ཡིན་པ་གསལ་པོ་བསྟན་པ་དང་། ད་སྐབས་ཇུ་ཐིག་གི་མོ་ཐག་དེ་རི་མོར་བཀོད་པའམ་དངོས་སུ་བསླས་འཐག་བྱས་པ་ཅི་ཡིན་རུང་ཉྭ་རྒྱ་དང་མདོག་དབྱིབས་ནོར་སོ་ཆེ་བ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཡོད་པས་རྟོགས། རྔ་གྲམ་པོ་གཞུང་རྒྱལ་རྒྱབ་ལ་ཁུར། ཞེས་འཁོད་པ་དེས་ཀྱང་རང་རེ་ཆབ་མདོའི་ཁུལ་ དུ་དར་སྲོལ་ཆེ་བའི་བུ་ཡི་རྔ་ཁུར་རལ་བྲོའི་ལུགས་ཐོག་མར་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་རྟོགས་ཐུབ་ལ། ད་དུང་གཤང་སོགས་ཀྱི་བྱུང་ ཁུངས་ཀྱང་ཁ་ཇེ་གསལ་དུ་བསྟན་འདུག་པར་མཐོང་། མདོར་ན་ཆོ་གའི་ཡོ་ཆས་དང་། སྒྱུ་རྩལ་བྲོ་གར་གྱི་རིགས། རོལ་མོའི་རྣམ་གྲངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་དག་ལ་ངོ་མཚར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་ལུང་རིང་མོ་ཞིག་གྱེར་བཞིན་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་སྔ་བའི་དཔེ་གཞུང་དག་ལས་ཡོངས་སུ་མཇལ་ཐུབ་པར་སྣང་ངོ་།།

　　གཉིས། སློབ་དཔོན་པདྨའི་བཀའ་ཐང་ལས། མཛེས་པའི་ཁྱེའུས་ལག་ན་རྔ་མ་ཐོགས། གར་སྟབས་བྲོ་བརྡུང་ཤོན་རྩེད་བྱེད་པ་ དང་། རྒྱལ་པོའི་སྐྱོ་སངས་འབག་དང་སེང་གེ་དང་། སྔགས་བོན་རྔ་ཐོགས་འཆམ་པོ་བྱེད་པ་དང་། རྒྱལ་པོ་མཉེས་པའི་བཙུན་ མོ་མཛེས་མ་ཀུན། རྒྱལ་པོའི་སྤྱན་སྔར་སྤྲིན་ལྟར་གཏིབས་ནས་བཞུགས། བུ་མོ་མཛེས་མས་གཡུང་དྲུང་ཤོན་གྲ་བཅས། གསུང་སྙན་ཟོར་ཁུག་འཐེན་ཞིང་རྐང་བྲོ་བརྡུང་། ཞེས་སུ་འཁོད་པའི་ཤོན་རྩེད་ནང་དེང་སང་འཁྲབ་བཞིན་པའི་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཕལ་ཆེར་ཚང་ཡོད་པ་དང་། མཛེས་པའི་ཁྱེའུ་འམ་བུ་ཕོས་ལག་ན་རྔ་མ་ཐོགས་པའང་གསལ་པོ་བསྟན་འདུག ད་དུང་རལ་པའི་བྲོ་ཚིག་ཏུ། རྔ་ཚིགས་རེ་ལ་རྡོག་ཚིགས་རེ། རྔ་སྒྲ་རེ་ལ་རྡོག་སྒྲ་རེ། ཞེས་པའི་ཚིག་གིས་ཤོན་བྲོ་ཕལ་ཆེར་རྔ་རྡུང་མཁན་པོ་ཆེད་དུ་བསྐོས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པར་གྲགས། རལ་པར་དེ་ལྟར་མ་ཡིན་པ་ཙམ་ལས་གཞན་སྔ་དེང་མཚུངས་པར་མཐོང་། དེང་སང་རྔ་དེ་ཞབས་བྲོ་བ་ཕོ་མོ་གཉིས་ལས་མོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གར་ཆས་སུ་གྱུར་བ་ལས་ངོ་བོའི་ཐད་ནས་ཁྱད་པར་དེ་ཙམ་ཆེ་བ་མ་མཐོང་། དེས་མ་ཟད་ཁ་སྐོར་ལུགས་དང་གྲལ་བསྣོལ་ལུགས་སོགས་ད་ལྟའི་རལ་པའི་བྲོ་ཡི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་པར་སྣང་། ད་དུང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཆོ་གའི་ཕྱག་ཆ་འཁྲུལ་མེད་གཤང་ངམ་སིལ་སྙན་དེ་ཤོན་གྱི་རྩེད་བྲོའི་སྐབས་བྲོ་པ་མཇུག་མ་དེས་ལག་གཡོན་དུ་སིལ་སྙན་ཞིག་ཐོགས་ནས་འགྲོ་བར་བཤད་པ་དེ་རྗེས་སུ་ལག་གཡས་སུ་འཇུས་ཏེ་དང་དོད་གནང་བའི་སྲོལ་བྱུང་བར་དོགས། ཤོན་རྩེད་ནང་རྔ་རྡུང་མཁན་དེ་གོང་ཞུས་ལྟར་མི་གཅིག་ཆེད་དུ་བཀོད་སྒྲིག་གིས་དེའི་རྔ་སྒྲ་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་ཉན་ནས་རྡོག་བྲོ་རྒྱག་པའི་སྲོལ་དེ་ཕོ་མོ་གཉིས་སུ་ཕྱེས་ཏེ་རལ་བཟའ་མ་དག་གི་གར་ཆས་སུ་བསྒྱུར་ནས་རྣམ་པའི་ཐོག་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཉམས་འགྱུར་ཐད་འགྱུར་ལྡོག་ཅུང་ཟད་ཕྱིན་པ་ལས་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ཁྱད་དེ་ཙམ་མེད་པ་མངོན་སུམ་ཀུན་ཀའི་མིག་ལམ་དུ་འཆར་བཞིན་པ་འདི་འདྲའོ། །

　　གསུམ། སྔ་རབས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་《སྟག་ལའི་རྔ་འཆམ།》ནང་དུ་རྔ་ཡི་ཁྱད་ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་མང་དུ་འཁོད་འདུག་ལ། 《རྔ་རབས།》དང་《གཤང་རབས།》སོགས་བོན་གཞུང་《གེ་ཁོད་》བྱ་བའི་དཔེ་རྙིང་ནང་མང་དུ་གསལ་ཡོད་པ་ཡིན། རྔ་ལ་ཞི་རྒྱས་དབང་དྲག་སོགས་ཡོད་པ་ལས་དེང་སང་འབྲི་རུའི་ཁུལ་དུ་དར་བའི་སྟེང་དཀར་རལ་བྲོའི་སྐབས་ཀྱི་རྔ་དེ་རྒྱས་པའི་རྔ་རུ་སྣང་ལ། གཞན་གྱིས་རལ་བྲོའི་སྐབས་སུ་བཀོལ་བཞིན་པའི་རྔ་ཕལ་མོ་ཆེ་གོར་གོར་ཞི་བའི་རྔ་གཟུགས་སུ་སྣང་། ད་དུང་བོན་གཞུང་རྙིང་པ་《ལྷ་རྒོད། 》བྱ་བའི་ནང་<གཤང་རྔ་ཨུན་སྦུབ་རྐང་གླིང་རྣམས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་རབས་བཤད། ཞེས་པའི་ནང་གཤང་དང་རྔ་སོགས་ཀྱི་བྱུང་ཁུངས་གསལ་པོ་འཁོད་ཡོད་པའང་གནའ་སྔ་མོ་ནས་དར་བར་བཤད་པའི་དཔང་རྟགས་ཁུངས་བཙུན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱས་ཆོག་སྙམ། །

　　བཞི། ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་པའི་ནང་ལྷ་མོ་དང་རལ་བྲོ་ཆེད་དུ་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ཉམས་ཞིབ་ཆེན་མོ་ཞོལ་ཁང་བསོད་ནམས་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་བོན་གྱི་དཔེ་རྙིང་《མཆོད་ཆས།》ཟེར་བ་ཞིག་ལག་སོན་བྱུང་བའི་ནང་རྩལ་རྩེད་དང་། རྔ་འཆམ། རླུང་སྒོ། གྲི་རྩེད་སོགས་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་རང་དུ་འདུགརལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་ནི་བོན་གྱི་འཆམ་ལས་བྱུང་བ་བསྙོན་མེད་རེད། ཅེས་གསུངས་པ་དེ་ཡང་མཁས་པ་ཆེན་པོའི་བདེན་དོན་གཡོ་མེད་རི་འདྲ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་འཁུམས། །

གཉིས། རལ་པའི་བྲོ་ཡི་ཁྱད་ཆོས།

　　གཅིག ཕོའི་ལག་གཡས་སུ་གཤང་ངམ་སིལ་སྙན་ཐོགས་པ། ལག་གཡོན་དུ་རྔ་མ་ཐོགས་པ། ཐོག་མར་རྔམས་ཆ་ཆེ་ལ་གྲལ་འགྲིག་པ་དང་། རྗེས་སུ་འཁྲུག་ཆ་ཆེ་ལ་ངར་ཤུགས་ལྡན་པ་“རལ་པ་ཕ་སྨྱོ་བུ་སྨྱོ།”ཟེར་བ་ལྟ་བུའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་ངང་གིས་སྐྱེ་བ་འདུག འོན་ཏེ་རོལ་མོའི་སྒྲ་ལ་ཞིབ་ཏུ་ཉན་ན་མཚམས་མ་གསལ་བ་དེ་ཙམ་མེད་པར་སྣང་ངོ་།།

　　གཉིས། བུ་མོའི་ལག་གཡས་སུ་རྔ་ལྕགས་ཐོགས་པ། ལག་གཡོན་དུ་རྔ་ཐོགས་ནས་“རྔ་ཚིགས་རེ་ལ་རྡོག་ཚིགས་རེ། རྔ་སྒྲ་རེ་ལ་རྡོག་སྒྲ་རེ།”ཞེས་རལ་པའི་བྲོ་ཡི་གར་སྟབས་དང་མགྱོགས་དལ་ཕལ་ཆེར་ཕོ་ཕྱོགས་ཀྱི་སིལ་སྙན་དང་མོ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྔ་སྒྲ་ལ་ཉན་ནས་འཁྲབ་དགོས་པ་ལས་བྲོ་པ་རང་གི་འདོད་ཚུལ་དབང་དུ་སོང་བའི་རྡོག་བྲོ་རྒྱག་རྒྱུ་མེད་པ་རྩ་དོན་དུ་འདུག་གོ །

　　གསུམ། རལ་པའི་ཞབས་བྲོའི་བར་གསེང་དུ་མོ་ཡིས་རྔ་འགྱུར་རྒྱག་པ་དང་། ཕོ་ཡིས་འཕགས་ཆེན་རྒྱག་པ། འཕགས་ཆེན་དེའང་གཡུང་དྲུང་གི་རིས་སུ་འཆར་ཐུབ་པ། དེ་ཡང་ཐོག་མའི་དུས་སུ་བོན་འཁོར་༼逆时针༽རམ་གཡས་ནས་གཡོན་དུ་འཁོར་བའི་སྐོར་བ་མང་དུ་དགོས་ལུགས་འཆད་བཞིན་པ་མ་ཟད་བར་གསེང་དུ་འབག་དང་སེང་གེ་འཁྱམས་པའང་པདྨ་བཀའ་ཐང་གི་དགོངས་པ་དང་ཧ་ལམ་མཐུན་ནས་འདུག་གོ །

　　བཞི། རྩལ་རྩེད་དང་ཤ་འགྱིང་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་མངོན་དུ་འཕགས་པ་ཡོད་འདུག་སྟེ། དེ་ཡང་ཁ་རྒྱུན་དུ། གྲི་རྩེད་མ་བརྩེས་ན་རལ་པ་མིན། ཡ་ཡུད་མ་བསྲེས་ན་ཚོང་དཔོན་མིན། ཞེས་དང་། རལ་པའི་བུ་ཆུང་ལ་གྲི་ཁ་མ་འགྱེད། མཚན་ཉིད་མཁན་པོ་ལ་གྱོད་ཁ་མ་བཤད། ཟེར་བ་སོགས་རྩལ་རྩེད་ཚད་གཞི་མཐོན་པོའི་ཚད་ལ་སླེབས་པ་དང་ཤ་འགྱིང་དང་། ཤ་འགུལ་གྱི་རྔམས་སྟབས་བརྗིད་ཆགས་པའང་རལ་བྲོ་གཟིགས་མོ་བ་ཀུན་གྱི་མིག་གི་ལོངས་སྤྱོད་དུ་རོལ་ཐུབ་བོ། །

　　ལྔ་པ། རལ་བྲོའི་བར་གསེང་དུ་འགྲིལ་ལྡོག་བྱེད་པ་དང་། མི་ཐོག་མི་འགྱིངས་བྱས་ནས་ཕར་ཚུར་རྔམས་སྟབས་ཀྱིས་བསྐྱོད་པ། གྱད་མིའི་ཉམས་སྟོན་པ་སོགས་ཅི་དགར་ལྟད་མོ་རོལ་ཐུབ་པ་བཅས་གནའ་ཉམས་དོད་ཅིང་། སྣ་ཚོགས་སྒྱུ་རྩལ་དཔལ་གྱིས་ཕྱུག་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་བྲོ་གར་རྩེར་སོན་ཞིག་ཏུ་འདོད་དོ། །

གསུམ། རལ་པ་ཞེས་པའི་མིང་གི་བྱུང་བ།

　　གཅིག འཁྲབ་སྟོན་གནང་མཁན་རྣམས་ཀྱི་སྐྲ་ཕྱིང་སྟེ་རལ་པ་བཞིན་ཆགས་ཡོད་པས་དང་།།

　　གཉིས། སྔར་དུས་རས་ཆ་དཀོན་པ་དང་ལྷག་ཏུ་སྒྱུ་རྩལ་སློང་མོ་བ་དག་གི་གྱོན་པ་རལ་ནས་ཡོད་པས་ཀྱང་དོགས།།

　　གསུམ། ཇུ་ཐིག་ཐག་པ་ལས་འཕྲོས་པའི་སྐེད་པའི་ཉྭ་རྒྱ་རལ་པ་ལྟར་བརྐྱངས་ཡོད་པའི་ཐག་རལ་ལའང་།།

　　བཞི། འཕགས་ཆེན་མཁན་པོའི་སྐྲའམ་རལ་པའི་སྣེ་མོ་ས་ངོས་སུ་རེག་ཐུབ་པས་ན་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཚད་ལོན་པར་བརྗོད་པས་ཀྱང་།།

　　ལྔ། སྔར་དུས་སྔགས་བོན་སོགས་རལ་པའི་བྲོ་ལ་རོལ་མཁན་གསང་སྔགས་པ་དག་གི་དབུ་ལ་རལ་པའམ་ལྕང་ལོ་ཡོད་པ། །

　　དྲུག རལ་བཤད་རྒྱག་མཁན་གྱི་མགོ་ལ་རལ་རྫུན་རྔ་མ་དཀར་པོ་གྱོན་པ་དེ་ཕྱིས་སུ་མགོ་ལ་རལ་པ་མེད་ཀྱང་དེའི་ཚབ་ཏུ་རྔ་མ་དཀར་པོ་གྱོན་པ་སོགས་མདོར་ན་དེ་དག་ཚང་མ་རལ་པ་ཞེས་པའི་མིང་དང་འབྲེལ་ཆེ་ཞིང་ཐ་སྙད་དེ་ལྟར་གྲུབ་པའི་བྱུང་བ་རྒྱུ་མཚན་དུ་འགྲོ་བར་སྙམ། མདོ་དོན་སྔ་རབས་བོན་གཤེན་གྱི་གར་འཆམ། ཤོན་རྩེད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས། རལ་པའི་སྐེད་པར་འདོགས་པའི་ཐག་རལ། སྔགས་བོན་དང་རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་དབུ་སྐྲ། རྒྱུ་རྩལ་སློང་མོ་བ། རལ་རྫུན་འདོགས་སྲོལ་སོགས་གང་ལྟར་ཡང་“རལ་པ་”ཞེས་གནད་དུ་འབབས་པ་ལས་“རས་པ་”ཞེས་འགྲེལ་བརྗོད་མི་ཐུབ་པའི་ཁུངས་ཐུབ་དཔྱད་ཡིག་ཇི་སྙེད་བཙལ་འཚོལ་ཐུབ་པར་མི་སྣང་ངོ་།།

བཞི། རལ་པའི་བྲོ་ཡི་ཚིག་བཤད།

　　ད་ནི་རལ་པའི་བྲོ་ཡི་ཚིག་བཤད་འགའ་རེ་དཔེ་མཚོན་དུ་འགོད་ན། དེ་ཡང་རལ་པ་རྒན་པོའི་ཞལ་ན་རེ། ཁོག་སྟོད་ཚ་བ་ནད་ཀྱིས་མ་བཟུང་ལེ་སྦ་ལོ་ལྡེམ་ལྡེམ། ཁོག་སྨད་གྲང་བ་ནད་ཀྱིས་མ་བཟུང་ལེ་ཉ་མོ་འཁྱུག་འཁྱུག ཕར་འགྲོ་གོམ་པས་རྟ་བརྒྱ་རི་ལེ། ཚུར་ཡོང་གོམ་པས་དྲེལ་བརྒྱ་རི་ལེ། ས་ལེ་སི་ལེས་འབྲི་བརྒྱ་རི་ལེ། སོ་གོར་སུམ་ཅུས་ལུག་བརྒྱ་རི་ལེ། རྫི་མ་རོག་པོས་ར་བརྒྱ་རི་ལེ། ཞེས་ལུས་ཀྱི་འཁྱུག་འགྲོས་དང་གར་སྟབས། བཞིན་གྱི་མཛུམ་མདངས་དང་རྣམ་འགྱུར། གོམ་པའི་འདེགས་འཇོག་དང་ཉམས་བཟང་སོགས་ལ་རེ་བ་ནན་པོ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་། ས་ཡར་རེ་མི་འཕགས་ལེའི་ལྕགས་ཀྱི་ཐོ་བ་ཡོད་ས། གནམ་མར་ལ་མི་དིབས་ལེའི་གནམ་གྱི་ཀ་བ་ཡོད་ས། གཅིག་འཆམ་པ་དེ་ས་ཆགས་པ་ཡི་བྲོ། གཉིས་འཆམ་པ་དེ་ས་འདུལ་བའི་བྲོ། གསུམ་འཆམ་པ་དེ་ས་ཁོད་སྙོམས་པ་ཡི་བྲོ། ཞེས་ས་འདུལ་ཡུལ་འདུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པའི་དན་རྟགས་མང་དུ་གསུངས་འདུག་ལ་སྔོན་དུས་རི་བོ་ཆེ་ལྷ་ཁང་ཁྲ་འཁྱིལ་མ་༼༡༢༧༧ལོར་ལས་མཇུག་ཡོངས་སུ་གྲུབ་སྐད།༽གསར་དུ་བཞེངས་སྐབས་ཁྱུང་ཡུལ་ཨོ་ཐོ་རལ་པའི་ཞབས་བྲོ་ཚོགས་པ་གདན་ཞུ་ཕུལ་ནས་དེ་འདྲའི་དགོས་མཁོ་བསྐང་བར་གྲགས། ད་དུང་རལ་བྲོའི་སྒྱུ་རྩལ་ཁུངས་བཙུན་ཡིན་པར་བསྟན་བྱེད་དུ། ཕུ་མེད་པའི་ཁོལ་མོ་དང་ལུང་མེད་པའི་སྒོ་ང་༼ཕུ་མེད་པའི་སྦུད་པ་དང་ལུང་མེད་པའི་སྒྱེ་མོ།༽ཅི་མིན། ཟེར་བ་སོགས་མང་དུ་མཇལ་ཐོས་ཀྱི་སྐལ་བ་བཟང་ངོ་།།

ལྔ། རལ་པའི་བྲོ་དང་མི་ལ་རས་པའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ།

　　དུས་ཕྱིས་རྟོགས་དཔྱོད་ཞིབ་ཏུ་མེད་པ་འགའ་ཞིག་གིས་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ནི་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པ་དང་འབྲེལ་བ་ཆེ་བར་སྙམ་པ་དང་། ཐ་ན་རལ་པའི་ཟློས་གར་ནི་ཁོང་གིས་སྲོལ་གཏོད་དེ་རས་ཆུང་རྡོ་རྗེ་སོགས་བརྒྱུད་ནས་རིམ་པར་བྱུང་བར་འདོད་པས་དེ་དག་ནི་དད་པའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཕྱིར་ཙམ་ཡིན་ན་མ་གཏོགས་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་དྲང་བདེན་གྱི་ལམ་ལ་ཞུགས་ན་རྒྱུ་མཚན་ཁུངས་བཙུན་པར་རྙེད་པ་ལ་དཀའ་ཚེགས་ཤིན་ཏུ་ནས་ཆེ་འདུག་སྙམ།

　　གཅིག མི་ལ་རས་པ་ཞེས་མཚན་དུ་འདོགས་མཛད་པའི་རས་དེ་རས་གོས་རྐྱང་པ་མནབས་ནས་སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན་ལ་གཞོལ་མཁན་ཞིག་གི་ཁྱད་ཆོས་ལས་འཕྲོས་པའི་རྗེས་གྲུབ་ཀྱི་ཐ་སྙད་དུ་མཐོང་བ་དང་། ལུས་ལ་བདེ་དྲོད་འབར་བས་དགུན་ལྷག་ངད་ཚ་དུས་ཀྱང་རས་གོས་རྐྱང་པས་གོ་ཆོད་པ་བྱུང་བ་སོགས་ལས་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་པར་འདོད།།

　　གཉིས། མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར་དུ་གྲགས་པའི་དེབ་གཟུགས་དང་དཔེ་གཟུགས་གང་ཡིན་ནང་མི་ལས་རལ་བྲོའི་སྒྱུ་རྩལ་གསར་གཏོད་དང་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱས་པའི་སྐོར་གང་ཡང་མི་གསལ་བ།།

　　གསུམ། ཁྱུང་རབས་ཁག་ནང་མུ་ལ་རས་པ་ཁྱུང་ཡུལ་དུ་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་སྤེལ་དུ་ཕེབས་པའི་ལོ་རྒྱུས་མི་མཆིས་ལ། སྐབས་དེར་ཁྱུང་པོ་བ་ག་གེ་མོས་རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་མདུན་ནས་རལ་བྲོ་ཞུས་ནས་ལོག་ཕེབས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་མཇལ་ཡུལ་མ་གྱུར། །

　　བཞི། ནག་ཤོད་འབྲི་རུའི་ཁུལ་དུ་རལ་བྲོ་འཁྲབ་སྲོལ་བྱུང་བ་དེ་ནི་སྟེང་དཀར་རལ་པ་ཞེས་ཁྱུང་པོ་སྟེང་ཆེན་དཀར་རུའི་ཁུལ་ནས་ཡར་ནག་ཤོད་འབྲི་རུའི་ཁམས་སུ་དར་བ་ཡིན་པ་མིང་གི་ཐ་སྙད་འདོགས་སྟངས་ཁོ་ནས་ཐེ་ཚོམ་གྱི་ངལ་བ་སེལ་ཐུབ་ལ་ཕལ་ཆེར་ཁྱུང་པོ་འབུམ་རྗེ་གྲགས་པ་མངའ་ཐང་དར་བའི་སྐབས་སུ་དར་ཁྱབ་སོང་བ་མིན་ནམ་སྙམ། །

　　ལྔ། ཞར་བྱུང་མི་ལ་རས་པའི་ཐོག་མའི་སློབ་དཔོན་དག་གཡུང་དྲུང་བོན་ལུགས་འཛིན་པ་རུ་འདུག་པས་“མི་ལ་”མ་ཡིན་པར་“མུ་ལ་”མིན་འགྲོ་སྙམ། གང་ལགས་ཞེ་ན་བོན་ལུགས་སུ་ནམ་མཁའི་མཚན་ཅན་འདོགས་པ་མང་བས་“མུ་ལ་”ཞེས་ཞང་སྐད་དུ་ནམ་མཁར་གོ་བས་དཔྱད་པའི་གཞིར་མཐོང་བ་བཅས་སོ། །

དྲུག “རལ་པ་”ལ་“རས་པ་”ཡང་ན་“རད་པ་”སྒྲ་ཡི་ཐོན་ཚུལ་དབྱེ་ཞིབ།

　　དེ་ཡང་དུས་རྒྱུན་ཁམས་སྐད་ཁྲོད་རྗེས་འཇུག་“ལ་”ཞེས་འཁོད་ཡོད་ཀྱང་ངག་ནས་ས་སྒྲ་ལྟ་བུ་ཐོན་པ་དཔེར་ན། “གསོལ་”ལ་“གསུས་”དང་།“ཕུལ་”ལ་“ཕུས།”“ཐལ་”ལ་“ཐས།” ཁལ་ལ་ཁེས།“རུལ་”ལ་“རུས།” “བལ་”ལ་“བེས།” “རལ་”ལ་“རས་”སོགས་ཀློག་སྟངས་མི་ཉུང་བ་བྱུང་བ་ནི་ཁྱུང་ཡུལ་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་ཁམས་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་གྲུ་ཕལ་མོ་ཆེར་ངག་གི་བརྗོད་སྟངས་དེ་འདྲ་བྱུང་བ་ལས་དོན་དུ་རྗེས་འཇུག་“ལ་”ཡིན་པ་ལས་“ས་”མ་ཡིན་པ་ཀུན་གྱིས་ཤེས་སླ། དབུས་ལྷ་སའི་སྐད་བརྡ་ཁྲོད་དེ་དང་འདྲ་བ་ཐོན་མང་སྟེ། དཔེར་ན། “མལ་གྲོ་”ལ་ “མས་གྲོ་”ཞེས་དང་། “ཚལ་གུང་ཐང་ ”ལ་ “ཚས་གུང་ཐང་།” “རྣམ་རྒྱལ་”ལ་ “རྣམ་རྒྱས།” “སྟོབས་རྒྱལ་”ལ་ “སྟོབས་རྒྱས་”ཞེས་ངག་ནས་བཟློ་བར་བྱེད་པས་བརྗོད་སྟངས་ཀྱི་གནད་དེ་དག་གིས་“རལ་པ་”དང་“རས་པའི་”བར་གྱི་རྩོད་རྙོག་དག་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་བཀླག་སྟངས་ལས་དེ་ལྟར་གོ་བ་ལས་བརྡ་དག་གི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ན་“རལ་”ལས་“རས་”མ་ཡིན་པའི་དཀའ་གནད་ལས་ཐར་ཐུབ་སྙམ། གནད་འགག་གཞན་ཞིག་ལས་ཁ་ནས་སྒྲ་དེ་ལྟར་ཐོན་པར་བདེན་པའི་གསལ་ཁ་ཞིག་ཀྱང་བསྟད་རྒྱུ་འདུག་སྟེ། ཁམས་ཁུལ་ལུང་པ་ཕལ་གྱི་ཁོངས་སུ་“བོནད་”ལ་“བོད་”ཟེར་བ་ལྟར་སྔར་ད་དྲག་ཡོད་པའི་ཡི་གེ་“རལད་པ་”ལ་“རད་པ་”དང་། “ཕ་ཡུལད་”ལ་“ཕ་ཡུད་”“རིལད་མ་”ལ་“རིད་མ་”ལྟ་བུ་རྗེས་འཇུག་ལ་”ལས་ཡང་འཇུག་“ད་”དྲག་ཤུགས་ཆེ་བ་ཀློག་པའི་དབང་གིས་“རལད་པ་”ལ་“རད་པ་”ཞེས་པའི་སྒྲ་ཐོན་པ་ལས་“རས་པ་”ཞེས་ནམ་ཡང་ལོག་འགྲེལ་ལམ་མ་དག་རྒྱུན་འབྱམས་ཀྱི་དབང་དུ་འཆོར་བར་མི་རིགས་པའི་གཏན་ཚིགས་མང་ངོ་། །

བདུན། རལ་པའི་བྲོ་ཡི་བརྒྱུད་འཛིན་བྱས་ཐབས་སྐོར།

　　གཅིག ཐག་རྒྱུག་རལ་པ། ཆེས་དར་སྔ་བའི་རལ་བྲོ་ཞིག་ཡིན་པར་གྲགས། དེང་སང་རྒྱུན་ཆད་ནས་མེད་པར་སྣང་།

　　གཉིས། ཨོ་ཐོ་རལ་པའམ་དབུ་མདོ་རལ་པ། ཁྱུང་ཡུལ་དཀར་སྨད་གྱང་སྔོན་ཁུལ་དུ་དར་སྲོལ་ཆེ་བ་འདུག བརྒྱུད་འཛིན་པ་ཨོ་ཐོ་ཚང་། སྔོན་དུས་རི་བོ་ཆེ་ལྷ་ཁང་ཁྲ་འཁྱིལ་མ་གསར་བཞེངས་སྐབས་ཆེད་དུ་རལ་བྲོ་འཁྲབ་མཁན་དེ་ཨོ་ཐོ་རལ་པ་ཡིན་པ་དང་དེང་སང་ཡང་དེའི་ལུགས་སྲོལ་མ་ཉམས་པར་དམིགས་བསལ་དུས་སྟོན་སྐབས་ཁྱུང་པོ་སྟེང་ཆེན་ནས་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས་འཁྲབ་སྟོན་དགོས་པ་ཡིན་འདུག །

　　གསུམ། ལྡོང་ལུགས་རལ་པ། ཁྱུང་ཡུལ་ནག་རུའི་སྡེ་ཁོངས་ས་མདོ་ཤང་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་རལ་པ་ཞིག བརྒྱུད་འཛིན་པ་ ས་མདོ་ལྡོང་ལུགས་ཚང་ངམ་རལ་པ་ཚང་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྒྲོན་འཁོར་དང་བཅས། །

　　བཞི། ཁྲ་ག་གཟི་རལ་པའམ་རྡོ་བཅངས་རལ་པ། ཁྲ་ག་གཟི་ནས་རལ་རྒན་བསོད་ནམས་མགོན་པོ། དེས་རལ་པ་སྐྱ་བདག་རྡོ་རྗེ། དེས་རལ་རྒན་ཚུལ་ཁྲིམས་རྡོ་རྗེ། དེས་རལ་རྒན་ག་ཁྲོ། དེས་བསྟན་འཛིན་ནོར་བུ་བར་བརྒྱུད་ཅིང་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་བསྟན་འཛིན་ནོར་བུའི་རལ་བྲོའི་སྒྱུ་རྩལ་ཁྱད་ཆོས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་གཏོར་མཁན་མང་ལ་རལ་བྲོ་དེ་ནི་ཁྱུང་ཡུལ་སེར་ཚའི་ཡུལ་དུ་དར་སྲོལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག །

　　ལྔ། མཛོ་པ་རལ་པ། ཁྱུང་སེར་གསེར་གཡུ་མདོ་སྐོར་དུ་དར་མྱོང་ཡོད་པའི་རལ་བྲོ་ཞིག་ཡིན་སྐད་ཐོས། དེ་ལ་སོགས་པ་ཁྱུང་ཡུལ་ས་གནས་མང་པོར་རལ་བྲོའི་སྒྱུ་རྩལ་འདི་དག་གནའ་ནས་ད་བར་ཤོག་བུ་ལ་སྣུམ་གྱིས་འཚོས་པ་བཞིན་དང་ཆུ་བོ་ལམ་དུ་ཞུགས་པ་ལྟར་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་དར་སྲོལ་བྱུང་བ་ཡིན་འདུག མིང་མི་འདྲ་བར་ཐོགས་པའང་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྲོལ་འབྱེད་མཁན་ངོས་ནས་མ་ཡིན་པར་བརྒྱུད་འཛིན་པའི་དུད་མིང་དང་རུས་མིང་བྲོ་ལ་སྦྱར་ནས་དེ་ལྟར་ཐོགས་པ་དཔྱད་པའི་ལམ་ནས་ཡོངས་སུ་བརྟགས་ཐུབ་པ་འདུག་གོ། །

བརྒྱད། མཇུག་བསྡུའི་གཏམ།

　　གོང་ཞུས་གནའ་རབས་ཞང་ཞུང་ཤོན་གྱི་རྩེད་བྲོ་དང་བོན་གྱི་གར་འཆམ་སོགས་ལས་འཕྲོས་ཏེ་“རལ་པ་ཕ་སྨྱོ་བུ་སྨྱོ་”ཞེས་སུ་གསུངས་པ་ལྟར་ཐོག་མར་དལ་ལ་ལྷོད་པ་དང་མཇུག་ཏུ་འཁྲུག་པའི་རྩལ་སྣ་ཚོགས་འཛོམས་ཅིང་། ཨོ་ཐོ་རལ་པ་དང་། སྐྱ་ན་རལ་པ། ག་གཟི་རལ་པ། ག་ཁྲོ་རལ་པ། མཛོ་པ་རལ་པ་སོགས་འདི་དག་རལ་པའི་བྲོ་གར་གྱི་སྲོལ་གཏོད་པོ་མ་ཡིན་པར་རལ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱིམ་བརྒྱུད་དབང་གིས་ཁྱིམ་མིང་དང་རུས་མིང་བྲོ་དང་སྦྲགས་པ་དེ་འདྲ་བྱུང་འདུག གདོད་མ་ནས་ད་ལྟའི་བར་ཕ་ཡིས་བརྒྱུད་པ། བུ་ཡིས་འཛིན་པའི་ཐབས་བླ་ན་མེད་པས་མ་ཉམས་གོང་འཕེལ་དང་། ཉམས་པ་སླར་གསོ། བརྒྱུད་འཛིནདར་འཕེལ་དུ་གཏོང་ཐུབ་པ་ནི་འུ་ཅག་ཚོའི་གཟི་བརྗིད་ཡིན་པར་བསམ་ལ་ཁོང་རྣམ་པའི་བཀའ་དྲིན་དང་ནམ་ཡང་འབྲལ་དུ་མེད་སྙམ།།

　　མདོར་ན་མེས་རྒྱལ་གླུ་གར་རྒྱ་མཚོའི་ནང་གི་གཟི་བརྗིད་ཆེ་ལ་འོད་མདངས་རབ་ཏུ་འཚེར་བའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞབས་བྲོ་འདི་ཉིད་ཕྱོགས་བསྡུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་གནའ་རབས་བོད་མིའི་བྲོ་གར་རྩེར་སོན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཐད་ཐེ་ཚོམ་གང་ནས་ཡོང་སྲིད། མ་འོངས་ཏང་གིས་མི་རིགས་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོང་ཐད་ལ་བཏོན་པའི་སྲིད་བཟང་འོག་ང་ཚོས་རལ་པའི་འཕེལ་རིམ་ གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣལ་མ་མཁྱེན་པའི་ཐོག་ནས་འདི་བཞིན་བརྒྱུད་འཛིན་ཡོང་ཐབས་ལ་འབད་ན་ཡག་ཐོག་ཡག་བརྩེགས་དང་ཤ་ཐོག་མར་བརྩེགས་ཡོང་བའི་རེ་བ་རབ་ཏུ་བརྟན་ཞེས་ཁྱུང་པོ་རལ་བྲོའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཤིས་ལ་གོམས་འདྲིས་ཅུང་ཙམ་ལྡན་ལ། དེའི་ བྱུང་འཕེལ་ཐད་བདེན་པའི་བག་ཆགས་ཅུང་ཙམ་འཇོག་འདོད་ཆེ་བའི་གླིང་སྨན་གཡུང་དྲུང་བཀྲ་ཤིས་སམ་གཞན་དུ་ཁྱུང་འཚོ་བྱེད་ཟླ་འོད་དུ་འབོད་པས་བཀྲ་ཤིས་རྫས་རྟགས་བརྒྱད་ཀྱི་བགོ་སྐལ་ས་བཅད་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་རོབ་ཙམ་ཀུན་གྱི་སྤྱན་སྔར་དུ་བསྟར་བ་འདིས་འབྲེལ་ཐོགས་ཡོངས་ལ་དཔྱད་པ་བྱེད་པའི་གཞི་རུ་སྨོན། ཐ་ཚན་མུ་ཙུག་སྨར་རོ། །

琼布地区是象雄文化的中心也可以说是热巴舞的故乡，本人在运用相关文献资料的前提下，对此想做一番自己力所能及的研究。在过去，琼布地区是属于象雄三部分中的外象雄地区，因此在琼布地区的很多文化艺术等方面均受到了古象雄文明的影响，本文也将会运用这些方面的影响和证据来解释琼布地区热巴舞的渊源历史及艺术特点。 

一、宣舞和本教宗教仪轨与热巴舞的关系

1 据史料记载琼布地区的舞蹈不仅历史悠久而且种类也很多。本教祖师敦巴辛饶长篇传记《无垢庄严经》是可谓本教百科全书，书中描写庆典活动内容是写道：“有人在吹乐器，有人在击乐器，有人在奏乐器”，或“有人在吹笛子，有人在弹冬不拉，有人在吹藤笛，有人在吹竹笛”，或“有人在跳舞，有人在奏乐，有人在足舞，有人在手舞，有人在跳宣舞，有人在跳琼穆舞，有人在跳马舞，有人在跳神舞，有人在跳仙女舞，有人在跳护法舞，有人在跳恶魔舞，有人在跳天王舞”。最近门域达旺地方发现的古经文《神谱》一书有一段描写敦巴辛饶着装的，即“敦巴辛饶身着水獭皮服，头戴虎皮冒，脚穿豹皮靴。咎迪绳子挂腰间，背着一个鼓，手持铜钹。” 其中必有渊源关系，热巴舞用的鼓和铜钹的来历也讲的比较清楚。这些记载说明当时象雄地区的舞蹈文化相当发达，乐器的种类也很多，从而也能够证明热巴舞和鼓乐等有着悠久的历史。

2 莲花生大师的《五部遗教》记载：“貌美童子手持牦牛尾巴，击鼓奏乐跳宣舞，御前狮舞面具舞，本波咒师持鼓奏乐之，愉悦国王众王妃，犹如云雾般聚集”。从这段话也能够说明当时跳的宣舞所用道具基本上与现行的热巴舞的道具相一致。也清楚地指明了貌美童子手持牦牛尾巴的情景，也道出了当时的舞者们留辫子的情况。

还有热巴舞的很多的歌词当中也有记载道：“一鼓一动作，一鼓一脚步声”，从这一点上也能说明跳宣舞的舞者很多都精通击鼓，热巴舞除了有少量的区别之外，古今都差不多一样，现代舞者们更偏向于女性持鼓，但本质上还是没多少区别。除此之外，舞蹈的旋转动作的列队等方面均跟热巴舞没有多少区别，雍仲本教诸多仪轨当中常运用的铜钹在宣舞中运用的时候，据说通常是由最后一位舞者用左手拿，这种习惯后期在热巴舞中由于某种原因改为用右手拿。如前所述，宣舞中专门安排一个人击鼓，其余舞者都要按照击鼓的节奏来跳舞，这种习俗后期在热巴舞中慢慢变成了男女一起击鼓一起跳的形式，这种改变在艺术层面有了一个大的提升和飞跃。

3 雍仲本教古经书《虎神鼓舞》中专门介绍鼓，除此之外在《格阔经》里的《鼓纪》和《铜钹纪》也详细介绍了鼓和铜钹。据载，鼓分为息、增、怀、诛等四种性质，目前在比如县一带跳热巴舞时流行的鼓属于“增”性鼓，其他地区跳热巴舞时圆形的鼓属于“息”性鼓，又如本教古籍《拉郭经》当中《鼓钹骨笛等纪》清楚记载了钹和鼓的来源，由此我们可以认为在很早之前便有上述这些乐器和舞动。

4 上世纪五十年代，对藏戏和热巴舞长期进行研究的雪康索南达杰先生曾经依据本教古籍《供器》得出结论为杂技和鼓舞、隆郭舞、剑舞等都出自热巴舞，而热巴舞则源自古本教仪轨。这是一位专业人士对热巴舞的渊源的研究论点，这个观点很新颖且可信度非常高。

二、热巴舞的特点

1 男舞蹈者右手持铜钹，左手持尾巴，起初以震撼的方式出场，最后是以繁琐的动作来演，有一种“热巴舞蹈者父子皆为疯癫”的感觉油然而生，但又如果细听音乐的话，还是有前后的分别和秩序。

2 女舞蹈者右手持鼓棒，左手持鼓，“一鼓一步，一声一动作”的方式出演，节奏较为缓慢，按照铜钹和鼓声而起舞，而不能为所欲为地跳。

3 在跳热巴舞蹈的时候，女的需要鼓舞，男的需要跃舞，跃舞也是以雍仲的符号来跳，期间转舞的时候也需要按照逆时针方向来转，戴面具和狮舞的这种风格也很符合《五部遗教》的记载。

4 也具有杂技和秀肌肉等竞技的特征，常言道“不会玩剑的不是热巴舞者，不冒险的不是好商人”，还有“不要与跳热巴舞的男生论剑，不要与辩因明逻辑的堪布论理”的说法，也说明了杂技的最高境界，现在还有这种高超的技艺我们可以欣赏到。

5 舞蹈期间会进行翻滚和人托人的方式进行表演，力士进行勇士的表演等极具古代韵味和风格，是一种极其丰富和普遍性的舞蹈。

三、热巴舞称谓的由来

1 因表演者们的头发像毡毛一样，形成了辫状，

2 古时候布料有限，尤其民间艺人生活更是窘迫，穿戴较为破烂，“热巴”意为破烂。

3  腰部系着裙绳，类似于辫子， 

4帕钦堪布的发辫能着地而得名，这也符合热巴艺术的要求

5 密咒师等跳热巴舞的咒师们都留有辫子，

6 解说热巴舞的人头戴白色假牦牛尾巴，后期这种习惯已成定型。

以上这些说法均跟“热巴”一词有关系，归根结底，在以前的很多文献诸如本辛舞，宣舞的风格，缠在腰部的绳子，咒师和米拉日巴大师的长辫子，卖艺的乞丐头戴假辫子等均是“热巴རལ་པ་”这一词有关，而不是“日巴རས་པ་”。

四、热巴舞的道白

接下来列举一些热巴舞的台词，热巴舞老者将会道白：“上身未被病魔缠身风度翩翩，下身未被病魔缠身行动自如，上前一百步犹如一匹马的价格，后退一百步犹如一匹骡子的价格，一跳一跃犹如一头牛的价格，三十个牙齿犹如一百只羊的价格，浓浓的眉毛犹如一百头山羊的价格”，说明跳热巴舞的舞者对每一种动作和面部的表情，以及步伐的缓慢等方面均有严格的要求，还有，“犹如锤子不让大地凸起，犹如柱子不让天空榻下，一跳选地，二跳驯地，三跳平地”，这种台词也能说明热巴舞对风水方面也有特定的作用，在早先，类乌齐地区的察齐玛寺庙在竣工的时候专门邀请了琼布奥拓热巴舞表演队。所以热巴舞的历史渊源而流长。

五、热巴舞与米拉热巴的关系

后期一些人认为热巴舞跟米拉日巴大师有关系，热巴舞蹈是由米拉日巴大师发明后经过日琼巴等大师传承下来。这种说法只能是一种信仰层面的话语，并不能经受住实证主义的检验。其原因为：

1 米拉日巴名字中的“日巴”一词指的是单披白布者，寓意苦行僧者。这个与长辫子无关。

2 米拉日巴大师《传记》及相关书籍和资料当中都没有提到大师曾发明热巴舞的事情。

3 《琼氏源流》当中也没有记载米拉日巴大师曾到过琼布地区传播热巴舞之事。

4 那曲比如县一带流行的丁噶热巴指的是琼布丁青县噶如地区的舞蹈传到比如县而得名，从这一点上也能说明热巴舞的源头。

5 米拉日巴大师早先拜的师傅为本教大师，故而米拉日巴大师米拉的米应该是第二个元音“吾”，因为按本教的方式起名天空的居多，“米拉”在象雄语当中就有天空的概念。

六、热巴一词方言词源分析

  在康巴方言当中后加字ལ发出的音是ས，例如“གསོལ་”会念成་“གསུས་”的音，“ཕུལ་”会念成་“ཕུས།”、“ཐལ་”会念成་“ཐས།”、“ཁལ་”会念成“ཁེས།”、“རུལ་”会念成“རུས།”、“བལ་”会念成“བེས།”、“རལ་”会念成“རས་”等等。因此，琼布地区为主的康巴地区的方言当中会把后加字ལ发出后加字ས的音，在拉萨的方言当中也有很多相同的例子，如“མལ་གྲོ་”会念成 “མས་གྲོ་”、“ཚལ་གུང་ཐང་ ”会念成“ཚས་གུང་ཐང་།”、“རྣམ་རྒྱལ་”会念成“རྣམ་རྒྱས།”、“སྟོབས་རྒྱལ་”会念成“སྟོབས་རྒྱས་”等等，因方言的区别“རལ་པ་”和“རས་པའི་”之间的争执也是因此而生，如果我们按照语法的话就不难发现，其实真正的写法是“རལ་”而不是“རས་”还有一个有力的证据说明这个问题。康区大部分方言里“བོནད་”一字跟“བོད་”字一样发音是发出有双后加字的音。有双后加字的发音跟单后加字是不同的。同样“རལད་པ་”一词是双后加字，发出“རད་པ་”的音，还有   “ཕ་ཡུལད་”发音为“ཕ་ཡུད་”，“རིལད་མ་”为“རིད་མ་”等等都因为发了重后加字的音，这些字中的后加字‘ལ’基本上不发音，代替的音是重后加字“ད་”的音。所以，“རལད་པ་”一词的音就发为“རད་པ་”的音，也就是“རས་པ་”的音，后人也就误写为“རས་པ་”。

七、热巴舞的传承方式

1 塔久热巴舞，相传很久以前的舞蹈种类，现未有传承。

2 奥拓热巴舞，琼布地区盛行的舞蹈，传承人为奥拓家族，早期类乌齐地区的察齐玛寺庙竣工的时候曾迎请过奥拓热巴舞蹈队，跳的舞蹈就是奥拓热巴，现在还有传承人，在节庆时期跳。

3 董勒热巴舞，琼布多祥地区盛行的舞蹈，传承人为董勒家或扎西曲珠。

4 查噶斯热巴舞，由查噶斯传到索南公保，索南公保传到慈诚多杰，慈诚多杰传到热干噶绰，热干噶绰传到丹增诺布，主要流行区域为琼布色扎地区。

5 左巴热巴舞，相传为琼布色玉郭地区的热巴舞蹈，上述这些热巴舞蹈在琼布地区很长时间在流行，每一种热巴舞蹈有不同的称呼和舞蹈动作。

八、结语

归根结底，通过讨论古代象雄地区的宣舞和本教的舞蹈，犹如“热巴舞蹈者父子皆为疯癫”的这种说法，热巴舞蹈起初动作缓慢，后期演变为急速的动作。 奥拓、加纳、查噶斯、噶绰、左巴等传承的热巴舞不是因为有不同的创始人得不同的名字，而是因为不同家族的不同的传承人而得名，到目前为止，热巴舞通过历代传承人的努力和倡导下代代相传，对其进行保护和提倡并传承是我们的荣誉和不懈的责任，也是祖国歌舞海洋当中宝贵的珍宝，在党和国家的正确领导下，我们这一代热巴舞的传承人更需要对其进行抢救性的保护和发掘。全面传播和发扬热巴舞的艺术是我们这一代的责任和使命。本文由对热巴舞艺术方面稍有了解并对其进行简单阐述的林美永忠扎西或者琼措息达沃者撰，愿吉祥！